"Uchwała Dumy ws. Katynia to podwójna gra"

- Przyjmując wszystkie gesty i dobre słowa za dobrą monetę, trzeba jasno powiedzieć: nie mamy do czynienia z przełomem. Mamy do czynienia ze swego rodzaju podwójną grą, która polega na tym, że w sprawach symbolicznych, emocjonalnych jest pewna gotowość. W sprawach dotyczących postulatów prawnych, udostępnienia materiałów, które mogłyby zdecydować o dalszym rozwoju aspektów prawnych tej sprawy, postępu nie ma - mówił podczas konferencji prasowej w Krakowie Kowal.

Według eurodeputowanego - b. polityka PiS, obecnie związanego ze stowarzyszeniem Polska Jest Najważniejsza - sprawa Katynia po raz trzeci - jak było za Nikity Chruszczowa i Michaiła Gorbaczowa - będzie ziarnem piasku, które "wstrzyma koła zębate rosyjskiej modernizacji".

Zdaniem Kowala, Rosja ustawia sprawę Katynia na dwóch płaszczyznach: emocjonalnej, na której wykonywane są gesty, których w Polsce oczekuje klasa polityczna, a także część komentatorów oraz na płaszczyźnie prawnej, na której zmian nie ma.

Jak zauważył, charakterystyczne jest to, że w momencie, kiedy przyjmowana jest uchwała Dumy jednocześnie oddalane są propozycje ugody w Strasburgu. - Rosyjski wymiar sprawiedliwości w żadnej sprawie nie jest gotów zmienić swojego stanowiska, raczej je utwardza - uważa Kowal.

- Mamy do czynienia z myleniem międzynarodowej, a także polskiej opinii publicznej poprzez przeniesienie akcentu na kwestie emocjonalne - ocenił.

Według europosła "to, co przychodzi, jeśli jest efektem dobrej woli, trzeba przyjąć w takim duchu". - Jeśli są tacy deputowani do Dumy, którzy w dobrej woli, a myślę, że takich jest bardzo wielu, dzisiaj głosują "za", to przyjmijmy to w dobrej woli, ale nie twórzmy złudzeń Polakom, że to jest nowa jakość - powiedział Kowal.

- Polskie stanowisko w sprawie Katynia nie polega i nie polegało nigdy na tym, żeby Rosja wydała jakąś kolejną uchwałę Dumy. Stwierdzenie, że to są zbrodnie stalinowskie nie posuwa nas do przodu - oświadczył Kowal.

Jak ocenił, jednym z największych zagrożeń dla polityki UE jest sytuacja, w której kilka dużych państw europejskich buduje swoje relacje z Rosją "pomimo, obok, czy dwutorowo" wobec polityki UE. - To prosta realizacja celów polityki rosyjskiej, które polegają na tym, by rozwarstwić wewnętrznie UE i wykorzystywać później różnice, które się pojawią - powiedział Kowal.

Z kolei wiceszefowa klubu poselskiego PJN Elżbieta Jakubiak powiedziała, że jej klub chce "wyrazić swoje podziękowania, a jednocześnie wyrazić nadzieję, że uchwała Dumy Rosyjskiej to jest krok w dobrym kierunku". - Choć możemy powiedzieć też dość twardo, że to jest krok pierwszy - powiedziała na konferencji prasowej.

Według Jakubiak w sensie prawa międzynarodowego i znaczenia "dla rozwiązania sprawy katyńskiej, dla uznania ludobójstwa i mordu katyńskiego", uchwała Dumy "nic nowego nie wnosi". -Wyrażamy nadzieję, że jest to uchwała, która popchnie śledztwo katyńskie na te tory, których oczekują Rodziny Katyńskie, my politycy i całe polskie społeczeństwo" - podkreśliła.

Jak powiedziała, podczas grudniowej wizyty w Polsce rosyjskiego prezydenta Dmitrija Miedwiediewa "trzeba tę sprawę postawić". - Trzeba zapytać o to, czy tę uchwałę Dumy możemy rozumieć jako pierwszy krok, czy pójdą za nią działania rządu rosyjskiego, czy to - co dziś jest odpowiedzią rządu rosyjskiego na sprawę prowadzoną w Strasburgu - czy to się zmieni, czy te pisma nie będą określały mordu katyńskiego dalej mianem wydarzeń czy okoliczności katyńskich - mówiła.

- Szanując i akceptując postępowanie Dumy w tej sprawie, chcemy od polskiego rządu, od prezydenta Rzeczypospolitej jasnej deklaracji, czy w trakcie wizyty ta sprawa zostanie podniesiona - zaznaczyła.

To puste słowa

- W sprawie zbrodni katyńskiej coś zmienić może tylko i wyłącznie rząd Federacji Rosyjskiej. Bez jego działań uchwała Dumy pozostaje niestety gestem pustym, ponieważ nie idą za nią żadne prawne konsekwencje - powiedział znawca tematyki ZSRR prof. Andrzej Nowak.

Według niego, to może być ważna uchwała dla Rosjan, którzy "na nowo dyskutują czy Stalin był dobrym ojczulkiem i budowniczym imperium czy jednak zbrodniarzem". - I w tym kontekście Katyń odgrywa ważną, pozytywną rolę, jako argument na rzecz uczciwych Rosjan, których jest bardzo wielu i chcą potępienia zbrodni stalinowskich w swoim kraju - uważa Nowak.

Jego zdaniem, uchwała ta dla Polski jednak niczego nie zmienia. - Jest przygotowaniem propagandowym do wizyty prezydenta Miedwiediewa w Polsce, zafałszowującym całkowicie istotę stanowiska państwa rosyjskiego w tej sprawie, którą wyraził w swoim stanowisku sprzed tygodnia rząd rosyjski - podsumował historyk.

"To odpowiedź na naszą skargę"

- To być może jest odpowiedź na naszą sugestię o wycofaniu propozycji ugody. Przypomnę, że w zamian za odtajnienie całego rosyjskiego śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej oraz prawną rehabilitację ofiar, wycofamy sprawę katyńską z Trybunału w Strasburgu. Niestety odpowiedź rządu Rosji do Strasburga, pod którą podpisał się rosyjski wiceminister sprawiedliwości, była szydercza, natomiast tutaj widać wyraźnie, że Duma ma inne zdanie w tej sprawie - powiedziała Witomiła Wołk-Jezierska, która wraz z innymi krewnymi ofiar zbrodni zarzuca władzom Rosji przed Trybunałem w Strasburgu, m.in. brak skutecznego postępowania wyjaśniającego zbrodnię katyńską

Jak podkreśliła, rodziny ofiar zbrodni katyńskiej, które skarżą Rosję przed strasburskimi sędziami nie starają się w ten sposób o uzyskanie jakichkolwiek odszkodowań. "To jest bardzo ważne. W imieniu skarżących zapewniam, że nie staramy się o żadną rekompensatę finansową" - oświadczyła Wołk-Jezierska, dodając, że rodziny ofiar wyrażały to stanowisko od początku wniesienia skargi do strasburskich sędziów.