Trzęsienie ziemi na Kamczatce. Ekspert wyjaśnia przyczyny i mówi o tragicznych skutkach

Przypomnijmy, trzęsienie ziemi o magnitudzie 8,8 nawiedziło w środę w nocy polskiego czasu wschodnie wybrzeża Kamczatki. Było to najsilniejsze trzęsienie w tym rejonie od 1952 r. Nadeszły po nim fale tsunami, które osiągnęły wysokość nawet pięciu metrów i uderzyły w miasteczko Siewiero-Kurilsk w północnej części Wysp Kurylskich. W regionie ogłoszono stan wyjątkowy. 

Epicentrum trzęsienia znajdowało się ok. 125 km na południowy-wschód od stolicy Kraju Kamczackiego - Pietropawłowska Kamczackiego. Regionalny minister do spraw sytuacji nadzwyczajnych Siergiej Lebiediew przekazał, że w niektórych częściach półwyspu odnotowano tsunami w większości o wysokości 3-4 metrów. Po głównym uderzeniu wystąpiło 30 wstrząsów wtórnych. Ich magnituda sięgała od 5 do 7. Naukowcy przewidują, że w ciągu najbliższego miesiąca możemy spodziewać się kolejnych trzęsień ziemi na Kamczatce.

Jak wyjaśnia w rozmowie z Wirtualną Polską Jerzy Żaba, profesor nauk geologicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, na Kamczatce mamy styk dwóch wielkich płyt tektonicznych.

- Płyty pacyficznej, czyli oceanicznej płyty litosfery, obejmującej większą część Oceanu Spokojnego - obecnie jest ona największą płytą tektoniczną na Ziemi - i płyty kontynentalnej, która stanowi fragment płyty północnoamerykańskiej. Geograficznie leży ona bardziej w EuroAzji. Litosfera oceaniczna "wciska się" pod kontynent euroazjatycki pod pewnym kątem z szybkością ok. 8 cm na rok. I co pewien czas dochodzi do bardzo silnych wstrząsów. Szczególnie w rejonie Kamczatki, gdzie wstrząsy są regularnie odczuwane. Ale co jakiś czas - tak jak obecnie - następuje wyzwolenie energii - wyjaśnia prof. Żaba.

I jak przypomina, miliony lat temu Kamczatka była zalana morzem.

- Przez lata wydźwignęły ją ruchy tektoniczne, a proces trwa cały czas. Tworzą się góry, powstające w wyniku procesów wulkanicznych, mające związek z wciąganiem litosfery oceanicznej pod płytę kontynentalną. To wciąganie czy wpychanie jest nazywane subdukcją. W strefie subdukcji jest bardzo głęboki rów tektoniczny i cały czas jest ona wyjątkowo aktywna - objaśnia naukowiec.

W sierpniu ubiegłego roku w pobliżu półwyspu Kamczatka doszło również do trzęsienia ziemi, jednak wtedy miało ono magnitudę 7,2. W wyniku trzęsienia wybuchł jeden z wulkanów, położony 450 km na północ od stolicy półwyspu. Wyrzucił w powietrze kolumnę popiołu na wysokość ośmiu kilometrów i uwolnił strumień lawy.

Tym razem również trzęsienie ziemi obudziło ten sam wulkan Kluczewska Sopka na rosyjskiej Kamczatce. "Obserwuje się opadanie gorącej lawy na zachodnim zboczu. Silne świecenie nad wulkanem, eksplozje" — poinformowała Służba Geofizyczna Rosyjskiej Akademii Nauk. Erupcja doprowadziła do wyrzucenia popiołu na wysokości nawet trzech kilometrów nad poziomem morza.

Jak mówi prof. Żaba, na Kamczatce mamy dwa pasma wulkanów.

- To pasmo, które teraz jest aktywne, jest bliżej wybrzeża. Jest tam 28 czynnych wulkanów. Natomiast w sumie jest ponad 300 wulkanów na półwyspie, które w zdecydowanej większości są nieczynne lub "drzemiące". A jeszcze więcej czynnych wulkanów jest na Kurylach, które leżą między Kamczatką a Japonią - wyjaśnia naukowiec.

Pytany o skutki trzęsienia ziemi, przypomina, że półwysep jest dość słabo zaludniony.

- Nie mamy doniesień o ofiarach śmiertelnych. Skutki na Kamczatce będą odczuwalne w zmianie konfiguracji gruntu, mogą powstać zapadliska, może zmienić się linia brzegowa, mogą powstać potężne osuwiska na stokach wulkanów. W infrastrukturze szkody to zburzone domy, zniszczone drogi, brak prądu - wylicza prof. Żaba.

I jak podkreśla, najgroźniejsza jest fala tsunami, która po trzęsieniu ziemi miała 4-5 metrów wysokości w okolicach Kamczatki. - Fale tsunami mają ogromną energię i siłę. I są znacznie groźniejsze niż zwykłe fale, nawet jeśli początkowo nie wydają się duże - ocenia naukowiec.

Po wstrząsie na Pacyfiku powstały fale o wysokości do czterech metrów. Fala uderzyła w wyspę Szumszu na archipelagu Kuryli, leżącą nieco ponad 10 km od Kamczatki. Z powierzchni ziemi zniknął pod wodą obóz naukowców, którzy zdążyli się ewakuować.

Tsunami dotarło również na Hawaje oraz do zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, gdzie władze wezwały do ewakuacji mieszkańców niżej położonych terenów. Amerykański National Weather Service Seattle poinformował, że pierwsze fale uderzyły w okolicach La Push i Westport w stanie Waszyngton. Ogromne ewakuacje mają miejsce również w Japonii oraz Chinach.

Sylwester Ruszkiewicz, dziennikarz Wirtualna Polska