Terroryści wygrali i oddają broń. To był jeden z najdłuższych konfliktów w Europie

Przedstawiciele francuskich władz zostali poinformowani o miejscach przy granicy z Hiszpanią, w których baskijscy terroryści złożyli broń, amunicję i materiały wybuchowe. ETA ogłosiła zawieszenie broni już sześć lat temu, ale dopiero teraz można mówić o realnym zakończeniu trwającego ponad 40 lat konfliktu, który kosztował życie ponad 800 ludzi.

- To jest trochę przedstawienie i ja osobiście nie do końca wierzę ETA – mówi Wirtualnej Polsce Ignazio Temino Martinez, dziennikarz hiszpańskiej agencji EFE. – W oświadczeniu ETA czytamy, że teraz broń ma "społeczeństwo", ale co to dokładnie znaczy? Brakuje nie tylko rozliczenia się z broni, której użyto do mordowania ludzi, ale także słowa "przepraszam".

Zdaniem Martineza Hiszpanie są zmęczeni dekadami konfliktu i w imię pokoju godzą się zapomnieć o ofiarach. – W tej chwili deklarację ETA popiera nie tylko społeczeństwo i rząd, ale nawet socjaliści z partii PSOE, którzy nie pamiętają o dziesiątkach zamordowanych polityków swojego ugrupowania - dodaje.

- ETA nigdy nikogo nie przeprosiła i nie przeprosi, bo konflikt traktuje jako wojnę – w rozmowie z WP podkreśla Zuzanna Dąbrowska, dziennikarka, która wielokrotnie odwiedzała Kraj Basków. – Oni uważali, że zostali podbici, byli mordowani a teraz są rabowani przez Hiszpanów. Doszli do wniosku, że zabijanie ludzi nie ma dłużej sensu, ale to nie znaczy, że będą prosić o wybaczenie.

Rząd w Bilbao, stolicy Kraju Basków, uważa, że ETA powinna zostać rozwiązana żeby uniknąć wewnętrznych sporów i powolnego rozpadu organizacji. Zdaniem baskijskich polityków takie posunięcie ułatwi też odbywanie kar blisko 400 więźniom, którzy mogliby liczyć na przeniesienie do zakładów karnych położonych bliżej domów.

Hiszpanie skarżą się na "terroryzm psychologiczny" w Kraju Basków. Na prowincji zdarza się, że sklepikarze nie chcą sprzedawać towarów członkom rodzin żołnierzy i policjantów, a ich dzieci nie są zapraszane do domów kolegów. Ludzie kojarzeni z rządem w Madrycie są izolowani.

- W kawiarni zauważyłam kartę "tutaj mówimy po hiszpańsku". Myślałam, że to żart, a barman śmiertelnie poważnie potwierdził, że pracownicy kawiarni znają też język hiszpański – opowiada Dąbrowska. – Wyobraź sobie fiestę, marsz w baskijskim miasteczku. Idą dzieci, ludzie w odświętnych lub historycznych ubraniach. W pewnej chwili przechodzi grupa zakapturzonych ludzi w białych strojach. Nikt nie zadaje pytań. Wszyscy wiedzą, że to ludzie którzy się ukrywają. ETA.

Pod pewnymi względami kampania terroru przyniosła separatystom zwycięstwo. Mają autonomię graniczącą z niepodległością. Hiszpańska policja nie zapuszcza się do miasteczek i wsi. Posterunki stoją na obrzeżach, w porządku strzegą sami Baskowie.

Co więcej, ludzie związani z separatystami piastują wysokie stanowiska we władzach Kraju Basków. Mają dostęp do pieniędzy i wpływ na politykę regionu o bardzo daleko posuniętej autonomii. Teraz przede wszystkim walczą o to, by jak najmniej pieniędzy z podatków trafiało do Madrytu.

Trudno pogodzić się z twierdzeniem, że terroryzm mógł okazać się skutecznym narzędziem walki o prawa mniejszości. Nie mniej pociesza myśl, że nawet ludzie, którzy takie metody stosowali doszli do wniosku, że mordowanie ludzi nie ma sensu i poszukują metod pokojowych.