Sejmowa komisja raczej nie opowie się za likwidacją statusu pokrzywdzonego

Nad tą sprawą, która ma być głosowana, komisja dyskutowała, w kolejnym dniu pracy nad propozycjami PiS, LPR, PO i Samoobrony - zakładającymi m.in. przekazanie lustracji do IPN, objęcie nią nowych kategorii osób oraz szerszy dostęp obywateli do teczek z IPN.

PiS argumentuje, że status ten traci sens, skoro Trybunał Konstytucyjny dał w 2005 r. wszystkim - także agentom i oficerom z PRL - prawo dostępu do akt z IPN na swój temat (przedtem było to wyłączne prawo osób, które dostały status pokrzywdzonego).

Część posłów chce utrzymania tego statusu, choć z pewnymi modyfikacjami. Opowiadają się np., by zapisać, że nie może być pokrzywdzonym ten, kto przekazywał służbom PRL informacje, z wyjątkiem tych o przestępstwach pospolitych.

We wtorek komisja przyjęła, że do 3 lat więzienia groziłoby za publiczne pomawianie narodu polskiego o organizowanie, udział lub odpowiedzialność za zbrodnie hitlerowskie i komunistyczne. Pion śledczy IPN wszczynałby takie śledztwa z urzędu.

Przyjęto też zapis, że do działalności IPN nie stosuje się ustawy o ochronie danych osobowych (co zakończyłoby spór prawny IPN z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych). Przedstawicielka GIODO przekonywała, że nie ma podstaw, by wyłączać IPN spod ustawy, biorąc pod uwagę specyficzny charakter danych z IPN, które wkraczają w intymność człowieka.

Komisja, która pracuje od początków kwietnia, przyjęła za projekt bazowy najdalej idący i najbardziej obszerny projekt PiS. Prace komisji, która zbiera się bardzo często, mają trwać ok. dwóch miesięcy.

Podczas debaty w Sejmie w marcu PO i SLD krytykowały projekt PiS, który chce zniesienia obecnej ustawy lustracyjnej, czyli m.in. likwidacji instytucji Rzecznika Interesu Publicznego i Sądu Lustracyjnego. Według PiS, badane dziś przez RIP i sąd oświadczenia lustracyjne osób publicznych byłyby zastąpione publikowanymi w internecie zaświadczeniami IPN o zawartości archiwów tajnych służb PRL, które dana osoba mogłaby zaskarżać do sądu cywilnego.

PiS chce, by lustracja objęła także: osoby pełniące funkcje w samorządach, dyplomatów, szefów spółek z udziałem Skarbu Państwa, nauczycieli akademickich szkół publicznych i prywatnych od stopnia doktora habilitowanego, radców prawnych, notariuszy, szefów oraz wydawców mediów prywatnych i publicznych.

Inne projekty nie przewidują tak rewolucyjnych zmian, jak chce PiS, choć także zakładają rozszerzenie lustracji (m.in. na oficerów wojska i policji oraz ogół dziennikarzy), a także szerszy dostęp w IPN do akt służb specjalnych PRL (m.in. jawne miałyby być teczki osób publicznych). W prawie wszystkich projektach - zgodnie z ubiegłorocznym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego - zapisano prawo dostępu agentów i oficerów służb PRL do akt IPN, lecz nie tych, które sami wytwarzali.