Rząd przyjął dwa projekty ustaw dotyczących zawodów prawniczych
Prowadzenie postępowania dyscyplinarnego
wobec niektórych osób wykonujących zawody prawnicze przez sądy
powszechne, a nie jak dotąd przez sądy dyscyplinarne działające
np. przy sądach czy radach adwokackich - zakłada jeden z projektów
ustaw przyjętych przez rząd.
Drugi z przyjętych projektów mówi zaś o zmianie warunków, które muszą spełnić osoby ubiegające się o staż w sądzie lub prokuraturze.
Przygotowany w resorcie sprawiedliwości projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze zakłada wspólne sądownictwo dyscyplinarne dla sędziów, adwokatów, prokuratorów, radców prawnych, komorników sądowych i notariuszy.
Obecnie funkcjonują osobne sądy dyscyplinarne przy sądach, radach adwokackich, przy izbach radców prawnych, w korporacji notarialnej i u komorników, a także korporacyjni rzecznicy ds. odpowiedzialności dyscyplinarnej. Korporacyjne sądy dyscyplinarne mają dwie instancje - od ich orzeczeń przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego.
Zgodnie z przyjętym przez rząd projektem przy sądach apelacyjnych i Sądzie Najwyższym mają zostać utworzone wydziały dyscyplinarne, które będą rozpatrywać sprawy przewinień sędziów i asesorów sądów powszechnych, prokuratorów i asesorów prokuratorskich (zarówno czynnych jak i w stanie spoczynku), adwokatów i aplikantów adwokackich, radców prawnych i aplikantów radcowskich, komorników sądowych, asesorów i aplikantów komorniczych, notariuszy, asesorów notarialnych i aplikantów notarialnych.
Jednocześnie projekt nie obejmuje swoją regulacją osób wykonujących zawody prawnicze poza sądownictwem powszechnym takich jak: sędziowie sądów wojskowych i prokuratorzy prokuratur wojskowych, prokuratorów IPN, sędziów sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, a także radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, referendarzy sądowych i asystentów sędziów.
Postępowania w sprawie dyscyplinarnych przewinień sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, komorników i notariuszy mają prowadzić: Rzecznik Dyscyplinarny powoływany przez ministra sprawiedliwości oraz jego zastępcy działający przy sądach apelacyjnych. W postępowaniach - jako pokrzywdzeni - będą mogły brać udział osoby fizyczne lub prawne, które wykażą, że poniosły szkodę wskutek działalności obwinionego prawnika.
Rozprawy dyscyplinarne mają być jawne, choć przewiduje się wyjątki - proces można będzie utajnić, jeśli jawność mogłaby wywołać zakłócenie spokoju publicznego, obrażać dobre obyczaje, ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy, naruszyć ważny interes prywatny lub gdyby zachodziła obawa ujawnienia na rozprawie tajemnicy państwowej. Jawne będą wyroki.
Sąd dyscyplinarny będzie miał - podobnie jak obecnie - prawo do udzielenia obwinionemu upomnienia, nagany, zawieszenia w czynnościach służbowych, przeniesienia na inne stanowisko (w sądach lub prokuraturze) udzielenia zakazu sprawowania patronatu nad aplikantami (w adwokaturze, u radców prawnych lub notariuszy), wreszcie wydalenia z zawodu. Drugi z przyjętych we wtorek przez rząd projektów to nowelizacja ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, która przewiduje, że urzędnikiem może zostać osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie była karana, ani nie toczy się wobec niej żadne postępowanie o przestępstwo. Kandydaci na staż będą mieli obowiązek złożenia oświadczenia, że w stosunku do nich nie jest prowadzone żadne postępowanie karne.
Urzędnicy muszą mieć ukończone co najmniej studia pierwszego stopnia oraz uzyskać tytuł zawodowy. Konkursy na te stanowiska będzie przeprowadzać specjalna komisja powołana odpowiednio przez prezesa sądu lub prokuratora.
Projekt nowelizacji wprowadza też obowiązek zawieszenia urzędnika lub stażysty, wobec których prowadzone jest postępowanie o ubezwłasnowolnienie oraz o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, nieumyślne lub skarbowe. Okres zawieszenia będzie trwał do chwili zakończenia postępowania. Jeśli nie będzie trwał dłużej niż 3 miesiące, osoba zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej (NRA) Stanisław Rymar w liście skierowanym 26 lipca do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro krytycznie ocenił sposób konsultowania projektu ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze. NRA wielokrotnie krytycznie wypowiadała się na temat propozycji resortu w tej kwestii.