RPO: rodziny ofiar PRL powinny mieć prawo do odszkodowań
Również rodziny osób prześladowanych w PRL powinny mieć prawo do odszkodowań za represje - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich, który zwrócił się do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ćwiąkalskiego o rozważenie zmiany prawa w tej kwestii.
W liście do Ćwiąkalskiego - umieszczonym na stronie internetowej RPO - Janusz Kochanowski powołał się na przykład Agnieszki Ozdoby, która wraz z matką i siostrami została w 1945 r. pozbawiona wolności przez UB w Kępnie. "Powodem uwięzienia była chęć wydobycia informacji o jej bracie, Józefie Wodzickim, członku oddziału partyzanckiego prowadzącego działalność niepodległościową, lub skłonienie go do ujawnienia się" - napisał RPO.
17-letnia wówczas Ozdoba sama nie prowadziła działalności niepodległościowej. Gdy w 2001 r. wystąpiła do Sądu Okręgowego w Kaliszu o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznane represje, sąd oddalił jej żądanie.
Sąd uznał, że brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania, gdyż wnioskodawczyni nie prowadziła żadnej działalności w rozumieniu przepisów ustawy z 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Uznano, że jej uwięzienie, choć całkowicie bezprawne, nie było w tej sytuacji represją za taką działalność. Wyrok ten utrzymał potem Sąd Apelacyjny w Łodzi, a Sąd Najwyższy oddalił kasację jako "oczywiście bezzasadną".
"W tej sytuacji p. Agnieszka Ozdoba pozostała bez możliwości rekompensaty doznanych ze strony organów państwa represji, które były następstwem działalności niepodległościowej jej brata" - podkreśla Kochanowski. Jego zdaniem, sytuacja taka wydaje się z punktu widzenia gwarantowanych konstytucją praw obywatelskich nieprawidłowa, gdyż wprowadza nierówność między osobami represjonowanymi za działalność niepodległościową, a tymi, którzy sami nie prowadząc takiej działalności, poddani zostali faktycznym represjom ze strony organów państwa zwalczających niepodległościową działalność ich najbliższych.
"W tym stanie rzeczy, wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej prowadzącej do stworzenia podstaw prawnych do dochodzenia od Skarbu Państwa roszczeń odszkodowawczych także przez osoby faktycznie represjonowane wskutek pozbawienia wolności w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego ich bliskich, jest zasadny" - brzmi konkluzja listu RPO do Ćwiąkalskiego.