Rozwód ze zdrowym rozsądkiem

Obowiązujące od maja przepisy likwidujące Fundusz Alimentacyjny i zmieniające zasady wypłacania zasiłków rodzinnych, są dużo korzystniejsze dla matek samotnie wychowujących dzieci niż rodziców wychowujących je wspólnie. Niektóre osoby mówią wprost, że rozwodzą się, żeby dostawać 170 zł zasiłku na każde dziecko. Kuriozalną ustawę zakwestionował już Rzecznik Praw Obywatelskich, ale na rozstrzygnięcie, czy jest zgodna z konstytucją, trzeba będzie poczekać.

Tymczasem minister gospodarki, pracy i polityki społecznej wydał rozporządzenie, które od 1 października pozwala pracownikom socjalnym sprawdzać, czy matka pobierająca zasiłek rzeczywiście nie prowadzi wspólnego gospodarstwa z ojcem dziecka. Stało się tak, gdy departament świadczeń socjalnych obliczył, że w całym kraju liczba osób samotnie wychowujących dzieci z 550 tysięcy na początku 2004 r. wzrosła do 812 tysięcy.

Prawie w całym kraju natychmiast przystąpiono do weryfikacji wniosków i sprawdzenia ,,podejrzanych” matek. W Szczecinie pracownicy socjalni mają pełne ręce roboty, bo do kontroli wytypowano 6 tysięcy rodzin. Podobne kontrole zapowiedziały też miejskie ośrodki pomocy społecznej w Krakowie i Wrocławiu. Jeśli po sprawdzeniu okaże się, że opiekun dziecka nieprawnie pobierał zasiłek, będzie musiał oddać całą otrzymaną dotychczas kwotę wraz z odsetkami. Lidia Leońska z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie zastrzega, że w Poznaniu pracownicy socjalni nie szykują zmasowanego ataku weryfikacji wniosków: - Będziemy kontrolować tylko przypadki budzące duże zastrzeżenia co do wiarygodności.

W MOPR wykazano przynajmniej kilka takich przypadków, w których osoby starające się o dodatek mieszkaniowy wykazywały, że mieszka z nimi konkubent, a składając wniosek i zasiłek rodzinny z tytułu samotnego wychowywania dziecka zataiły ten fakt. Dotychczas jednak nie wystąpiliśmy na drogę prawną przeciwko tym osobom. Podobnie ma się sprawa we Wrześni, w której zasiłki rodzinne pobiera ok. 2 tysięcy osób.

- Korzystając z nowych uprawnień, jeśli otrzymamy sygnały, że zachodzi podejrzenie, iż ktoś pobiera zasiłek bezprawnie, wyślemy pracownika socjalnego na kontrolę - mówi Anna Kałek z wydziału świadczeń rodzinnych UM we Wrześni. - Dotychczas jednak nie musieliśmy prowadzić takiego postępowania.

Katarzyna samotnie wychowuje dwóch synów: 12- i 7-letniego. Mąż ją zostawił, przed trzema laty. Nie chciał też płacić na dzieci, więc pieniądze dostawała z funduszu alimentacyjnego.

- Nie wniosłam sprawy o rozwód, bo nie było mi to potrzebne - przyznaje. - Sama zarabiam niewiele ponad 1000 zł. Kiedy okazało się, że bez dokumentu rozwodowego mogę otrzymać na dziecko tylko 43 zł, natychmiast poszłam do sądu. Mieć 86 zł na dzieci, a 340 miesięcznie to jednak dla mnie ogromna różnica.

Zdaniem urzędników tak postąpiło wiele osób, które formalnie pozostawały w związku małżeńskim. Jednak liczba spraw o separację świadczy też, że pozostawanie w konkubinacie lub fikcyjny rozwód może być biznesem. Z drugiej strony Lidia Leońska wskazuje na moralny aspekt rozporządzenia: - To zachęta do donoszenia na bliźniego - przyznaje. - A przecież realia są takie, że nawet po rozwodzie małżeństwo mieszka razem, choć jedno z nich nie daje na dzieci ani grosza.

Zgodnie z rozporządzeniem, pracownicy socjalni mają prawo nie tylko przeprowadzić wywiad w mieszkaniu osoby ,,podejrzanej”, ale też wypytać sąsiadów, a nawet przeprowadzić rozmowę z nauczycielem, jeśli dziecko uczęszcza do szkoły. Dla wielu samotnych matek i ojców taka sytuacja może być bardzo krępująca, ale państwo daje pieniądze, więc - jak mówią w ministerstwie - ma prawo kontrolować, nawet jak trzeba zajrzeć pod pierzynę.

liczba osób pobierających zasiłki rodzinne - 17 000 liczba samotnych rodziców uprawnionych do zasiłków - ponad 8 000 świadczenie rodzinne dla najuboższych, których dochód na członka rodziny nie przekracza 504 zł netto - 34 zł na pierwsze i drugie dziecko, 53 zł na trzecie, 66 zł na kolejne. zasiłek z tytułu samotnego wychowywania dziecka - 170 zł, na dziecko niepełnosprawne - 250 zł.

W przypadku gdy w stosunku do osoby deklarującej samotne wychowywanie dziecka, otrzymującej lub ubiegającej się o świadczenie rodzinne, wystąpią wątpliwości dotyczące samotnego wychowywania dziecka przez tę osobę, organ właściwy może (...) przeprowadzić wywiad, którego celem jest wyjaśnienie sytuacji rodziny.

Anna Dolska