Rok 2004 - Rokiem Dzieci Ofiar Przestępstw

Celem programu "Dziecko - świadek szczególnej troski" jest m.in. wypracowanie standardów pomocy dzieciom, które uczestniczą w procedurach karnych, podnoszenie kompetencji osób profesjonalnie zajmujących się tym problemem, m.in. prokuratorów, kuratorów i policjantów oraz wspieranie dzieci - ofiar przestępstw i członków ich rodzin.

"Oprócz publikacji dla dorosłych mamy także takie, które są przeznaczone dla dzieci, aby przybliżyć im czym jest sąd, kim są osoby w nim pracujące. Dziecku oswojonemu z sytuacją łatwiej udzielać wyjaśnień" - powiedziała Beata Pawlak-Jordan z Fundacji Dzieci Niczyje.

W ramach kampanii wydano broszurę przeznaczoną dla rodziców i opiekunów dzieci. Będzie ona dystrybuowana w komisariatach, sądach, ośrodkach pomocowych. "Z naszych doświadczeń wynika, że społeczna wiedza dotycząca różnych aspektów prawnych jest bardzo niska. Rodzice często nie są, na przykład, w stanie rozróżnić sądu karnego od sądu rodzinnego. Nie wiedzą, jak poruszać się po ścieżkach prawnych. Książka zawiera odpowiedzi na podstawowe pytania" - podkreśliła Pawlak-Jordan.

Zdaniem ministra sprawiedliwości Grzegorza Kurczuka odpowiednie przesłuchanie ofiary może przyczynić się do uzyskania potrzebnych informacji. "Dotyczy to szczególnie dzieci i dlatego tak ważne jest wypracowanie pewnych standardów ich przesłuchiwania".

"Obserwowana jest duża bezradność ofiar i świadków przemocy. Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Często jest to niewiedza wynikająca z małego dostępu do informacji, braku koordynacji instytucji zajmujących się tymi problemami. Organizacje pozarządowe, szkoły, powiatowe centra pomocy rodzinie, sądy, prokuratura, parafie, działają obok siebie, nie ma między nimi dobrego przepływu informacji" - powiedział Rzecznik Praw Dziecka Paweł Jaros.

Jego zdaniem, mimo że od dawna istnieją standardy międzynarodowe zawierające wytyczne postępowania z ofiarami przestępstw, zdarzają się przypadki lekceważenia ich cierpień - również w Polsce.

"Musimy pamiętać o tym, że ofiary musimy traktować tak, jakbyśmy sami chcieli, aby w takiej samej sytuacji traktowano nas i naszych bliskich. Jest to właściwie naczelna zasada postępowania z pokrzywdzonymi przestępstwem" - powiedziała Lidia Mazowiecka z Forum na rzecz Ofiar Przestępstw, działającego pod patronatem resortu sprawiedliwości.

Podkreśliła, że najważniejszymi procedurami w postępowaniu z pokrzywdzonymi jest ograniczenie liczby przesłuchań, pomoc psychologiczna, współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz przyjazna atmosfera.

Zapewnienie pokrzywdzonemu poczucia godności, szacunku i bezpieczeństwa to, zdaniem Mazowieckiej, główne cele pilotażowego programu postępowania w przypadku przestępstw przemocy domowej, który od poniedziałku będzie wdrażany w Komisariacie Policji Warszawa Ursynów, Prokuraturze Rejonowej Warszawa-Mokotów oraz w Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Mokotowa Wydział XIV Karny.

Program ten zakłada m.in. ustanowienie "opiekuna ofiary" - wywodzącego się z organizacji pozarządowej, który będzie służył radą i pomocą osobie pokrzywdzonej, wykorzystywanie instytucji "zakazu zbliżania się sprawcy do ofiary" oraz prowadzenie programów terapeutycznych dla sprawców przemocy.

Kampania "Dziecko w sieci" ma uświadomić rodzicom zagrożenia płynące z korzystania z Internetu; pojawią się spoty telewizyjne, radiowe, plakaty i ulotki. Drugim elementem kampanii jest część edukacyjna skierowana do dzieci. Jej głównym przesłaniem jest hasło "Nigdy nie wiadomo, kto jest po drugiej stronie". W szkołach rozdawane będą zakładki, naklejki, podkładki pod myszkę z hasłami: nie podawaj prywatnych danych, nie spotykaj się z obcymi bez zgody lub wiedzy rodziców, nie ufaj osobom poznanym w sieci.

"Przygotowując kampanię przeprowadziliśmy w Polsce badania na dużej, dziewięciotysięcznej próbie dzieci korzystających z Internetu. Wyniki tych badań są niepokojące. Blisko 92% dzieci korzystających z Internetu, zawiera za jego pośrednictwem znajomości, 42% podaje adres a 65% - numer telefonu. Około 56% dzieci prowadziło niechciane rozmowy na temat seksu. Ponad 78% dzieci otrzymuje propozycje spotkań w rzeczywistym świecie, a ponad 25%, dzieci spotyka się z osobami poznanymi w sieci" - wyjaśniał Łukasz Wojtasik z Fundacji Dzieci Niczyje.

W związku z Dniem Ofiar Przestępstw, sądy i prokuratury w całym kraju przez tydzień - od 23 do 27 lutego - będą bezpłatnie udzielały porad prawnych i wyjaśniały pokrzywdzonym, jakie przysługują im prawa. Do sądów zgłaszać się mogą ofiary wypadków drogowych, przemocy domowej, kradzieży, gwałtów i zastraszania. Informacji będą udzielać kuratorzy sądowi, aplikanci kuratorscy, a w szczególnie zawiłych przypadkach również sędziowie.

12 lutego 2003 r. Sejm przyjął ustawę, w której ustanowił 22 lutego Dniem Ofiar Przestępstw. Z inicjatywą w tej sprawie zwróciło się do Senatu Forum na rzecz Ofiar Przestępstw. Senat uznał ten pomysł za cenny i wniósł do Sejmu projekt ustawy. W opinii Senatu dzień ten ma służyć przypominaniu o sytuacji ofiar przestępstw i ich rodzin.