Rodziny ofiar zbrodni katyńskiej skarżą do Strasburga

Autorką pierwszej skargi jest Witomiła Wołk-Jezierska, której ojciec został zamordowany w Katyniu. Jak powiedział reprezentujący skarżących adwokat Roman Nowosielski, w sprawie katyńskiej nie zostało przeprowadzone przez Rosję skuteczne postępowanie wyjaśniające; stanowi to zatem naruszenie art. 13 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Prokuratura rosyjska przez blisko 14 lat prowadziła śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej; umorzyła je we wrześniu 2004 roku. Nikomu nie postawiono zarzutów, nie zostało też przedstawione uzasadnienie decyzji o umorzeniu śledztwa. Rosjanie nie uznają zbrodni katyńskiej za ludobójstwo, ale za zbrodnię, która ulega przedawnieniu.

Polskie śledztwo w tej sprawie od grudnia 2004 roku prowadzi Instytut Pamięci Narodowej; jest w nie zaangażowanych 16 prokuratorów, którymi kieruje Małgorzata Kuźniar-Plota. Wniosek o polskie śledztwo w sprawie katyńskiej złożyły rodziny pomordowanych, zrzeszone w Komitecie Katyńskim. Rosja, wbrew wcześniejszym zapowiedziom, nie przekazała stronie polskiej akt dotyczących tej sprawy.

Obecny na konferencji Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski powiedział, że rozważa możliwość przystąpienia do skargi ofiar zbrodni katyńskiej przeciw Rosji, kierowanej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Wcześniej - jak poinformował - wystąpi o zbadanie, czy istnieją możliwości prawne przystąpienia do tej skargi. Skargę zbiorową do Trybunału przygotowuje także Komitet Katyński; mają się pod nią podpisać rodziny pomordowanych, zrzeszone w Komitecie.

Złożenie skarg indywidualnych zapowiadają też m.in. Irena Erchard z domu Adamczyk i Czesław Erchard, których ojcowie więzieni w Ostaszkowie, spoczywają w Twerze. Chcemy przynajmniej moralnego zadośćuczynienia - powiedziała Irena Erchard.

Obecni na konferencji szefowie Instytutu Pamięci Narodowej nie powiedzieli jednoznacznie czy popierają skargę. Instytut Pamięci Narodowej, jako instytucja państwowa, uważa za swój obowiązek być razem z obywatelami, niezależnie od swoich własnych działań, być z obywatelami, kiedy ci upominają się o swoje słuszne prawa - powiedział szef IPN Janusz Kurtyka. Szef pionu śledczego IPN prof. Witold Kulesza nazwał wniosek "historycznym".

Na mocy rozkazu z 5 marca 1940 roku, podpisanego m.in. przez Stalina i Mołotowa, NKWD zamordowało wiosną 1940 r. ok. 22 tys. polskich oficerów, policjantów, lekarzy, profesorów i duchownych. Wśród nich 15 tys. stanowili oficerowie z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie.

Rozstrzeliwano ich - strzałem w tył głowy - w kwietniu i maju 1940 roku w Katyniu, Charkowie i w Kalininie (dziś - Twer). Uśmiercono także ponad 7 tys. cywilnych Polaków, przetrzymywanych w 1940 r. w więzieniach na zachodniej Ukrainie i Białorusi. Ich szczątków dotąd nie odnaleziono.