Rewolucyjny symbol seksu zakazany w Polsce

Poprawki do kodeksu karnego są na tyle niejasne, że nie sposób jednoznacznie określić komu może grozić kara do dwóch lat więzienia. Czy osobom, które zdecydują się nosić koszulkę z Che Guevarą? A może hurtownikom, sprzedającym przedmioty z najsłynniejszym rewolucjonistą? Co do tego jak można interpretować nowy przepis nie ma zgody ani wśród prawników, ani posłów, którzy pracowali nad poprawkami do Kodeksu karnego.

Obraz Che Guevary w czarnym berecie z gwiazdą jest jednym z najbardziej znanych portretów na świecie. Zmierzwione włosy, gęsta broda i lśniące spojrzenie mówią o liderze rewolucji więcej niż tysiące słów. Zdjęcie zrobione przez Alberto Diaz Gutierreza, znanego również jako Korda, rok po triumfie rewolucji na Kubie, obiegło świat i na dobre zagościło w wyobraźni odbiorców kultury masowej. Uchwycony na zdjęciu Che stał się ikoną rewolucji, a jednocześnie atrakcyjną marką gadżetów świata kapitalistycznego.

Tatuaż twarzy Che Guevary mają na swoim ciele m.in. Diego Maradona i Angelina Jolie. Producenci wódki Smirnoff wykorzystali wizerunek rewolucjonisty do reklamy swojego produktu, to samo zrobił w Polsce operator komórkowy Play, co spotkało się z protestem Stowarzyszenia KoLiber, również w internecie. Ciekawe jak na wiadomość o tak wielkiej komercjalizacji własnej osoby zareagowałby sam Che? Jak przyznają niektórzy, zrobiono z Guevary Marilyn Monroe marksizmu lub też, jak kto woli, marksistowski symbol seksu, który się na dodatek bardzo dobrze sprzedaje.

Sprzedaż koszulek z Che to margines

– W momencie, kiedy ustawa o zakazie sprzedaży koszulek z Che Guevarą wejdzie w życie, wycofam je natychmiast – mówi właściciel sklepu "Musicland". Jak przyznaje włoski producent, od którego dostaje towar ma w swojej ofercie między innymi takie koszulki. Jednak, jak podkreśla właściciel sklepu, nie jest to produkt cieszący się dużym zainteresowaniem.

– Sprzedaję około dziesięć takich koszulek rocznie, więc jest to zupełny margines. Przed 1 maja sprzedaje się kilka takich koszulek. Zwykle kupują je osoby, które pragną zamanifestować na pierwszomajowej paradzie swoje poglądy. Ale nie jest tych osób wiele – mówi właściciel sklepu. Podkreśla on jednocześnie, że sprzedaż koszulek nie jest w żaden sposób powiązana z jego poglądami. Po prostu jest to bojownik, który jest powszechnie kojarzony z symbolem buntu.

Sprzedawczyni ze sklepu "Rockmetalshop" mówi, że sklep nie podjął żadnych kroków w celu wycofania się ze sprzedaży koszulek z Che. – Na razie nie przejmujemy się tym – mówi. W sklepie poza koszulkami można kupić naszywki, pieszczochy na rękę, zapalniczki i wisiorki z Che Guevarą. Rocznie sprzedaje się około 100 sztuk tego typu produktów. Ekspedientka podkreśla, że nie jest to szczególnie popularny towar, ani w żaden sposób nie łączy się to z poglądami pracowników firmy.

Prawnicy rozkładają ręce

Poprawki do prawa karnego odnośnie symboli komunistycznych są na tyle niejasne, że nawet wśród środowiska prawników nie ma zgody co do tego co, w myśl nowego prawa, będzie dozwolone, a co zakazane. Jeśli brać pod uwagę „rozpowszechnianie w celu propagowania” to może się okazać, że każdy "propagowanie" rozumie inaczej. Czy hurtownik, kierowany chęcią zysku, będzie uważany za przestępcę i zostanie postawiony przed sądem za sprzedaż koszulek, bez względu na poglądy polityczne? Czy może osobie noszącej pasek do spodni z czerwoną gwiazdą i posiadającej komunistyczne poglądy zostanie postawiony zarzut popełnienia przestępstwa? Co będzie rozstrzygało o sprawie? Czy intencje, z jakimi ktoś wkłada koszulkę lub kupuje kubek? O to w jaki sposób sąd zamierza o owych intencjach rozstrzygać spytaliśmy prawników. Jednak, jak się okazuje nie ma wśród nich zgody.

Prof. Marian Filar twierdzi, że nie wystarczy, że ktoś nosi koszulkę z czerwoną gwiazdą, bo najważniejszy jest zamiar czy intencja, z jaką się koszulkę z zakazanym bohaterem zakłada. O popełnieniu przestępstwa decyduje to, czy ktoś chce w ten sposób propagować komunistyczne poglądy. Jak twierdzi prawnik, propaguje ten, kto ma świadomy zamiar propagowania ustroju komunistycznego w Polsce. - Najprawdopodobniej przepis ten będzie martwy, bo udowodnienie komuś, że propaguje w Polsce ustrój komunistyczny będzie trudne. Ustrój komunistyczny w istocie rzeczy nie ma jednego charakterystycznego symbolu. Koszulka z Che Guevarą nie jest równa propagowaniu systemu komunistycznego, więc tak naprawdę osoby posiadające tego typu przedmioty nie mają najmniejszych powodów do obaw – twierdzi prof. Filar.

Innego zdania jest profesor Piotr Kruszyński, którego zdaniem pod ten przepis podpada produkcja i sprzedaż, między innymi koszulek ze znanym rewolucjonistą. Jednocześnie regulacja ta, zdaniem prawnika, jest bardzo niejasno sformułowana, przez co może być różnie interpretowany. Z tego też powodu, nie wiadomo czy będzie ścigana osoba nosząca koszulkę z Che Guevarą, czy może hurtownik sprzedający kubki z czerwoną gwiazdką, za którym przemawia jedynie chęć zysku. - Uważam, że przepis jest nieszczęśliwie sformułowany i będzie budził wiele kontrowersji. Mam nadzieję, że ktoś zaskarży go do Trybunału Konstytucyjnego, bo moim zdaniem jest to przepis, który niesie ze sobą znacznie więcej szkód niż pożytku.

Jedyny taki kraj w Europie

Mniej wątpliwości odnośnie zmian, jakie nowy przepis wywrze na życie przeciętnego Polaka mają posłowie, którzy obradowali nad poprawkami do kodeksu karnego.

- Nie przypuszczam, by w tym przypadku prezydent skorzystał z prawa do weta, bądź skierował poprawkę do Trybunału Konstytucyjnego – komentuje kontrowersyjne zmiany w Kodeksie karnym Stanisław Pięta, jeden z orędowników pomysłu, poseł PiS z Bielska-Białej. Co zostanie uznane za nośniki o treści komunistycznej? Poseł uważa, że są to: koszulki z napisem CCCP, sierpem i młotem, podobiznami Lenina czy Che Guevary.

Poseł PiS Stanisław Pięta twierdzi, że rozpowszechnianie przedmiotów z symboliką komunistyczną i faszystowską będzie dozwolone w celach artystycznych, edukacyjnych, kolekcjonerskich i naukowych. Organizatorzy inscenizacji historycznych i właściciele stylizowanych lokali mogą być spokojni. O ile jest to tylko stylizacja, a nie manifestacja poparcia dla systemu komunistycznego – komentuje działanie nowego prawa poseł Pięta.

Zupełnie inne zdanie ma poseł Tadeusz Iwiński z SLD. - Nie znam innego kraju europejskiego, w którym funkcjonowałoby takie kuriozum. Za to w wielu europejskich państwach istnieją partie komunistyczne - mówi poseł Iwiński. Uważa on również, że takie zmiany w polskim prawie uczynią z Polski ciemnogród.

Ryszard Kalisz z SLD zwraca uwagę na niedookreślenie nowego prawa. Bo skoro nie wiadomo, co jest uważane za symbol komunizmu, to jak można ten przepis egzekwować? Poseł uważa, że taką regulację w prawie polskim będzie ciężko wyegzekwować. Obecnie modne są nie tylko koszulki z Che Guevarą, ale również czapki generalskie z okresu radzieckiego. Zmiany w Kodeksie karnym, zdaniem posła Kalisza, są po prostu głupie.
- Nie głosowałem za tymi zmianami. Posłom i senatorom wydaje się, że jeśliby głosowali przeciwko tym zmianom, to mogliby być posądzeni o sprzyjanie komunizmowi – mówi przedstawiciel SLD. Największe wątpliwości budzi fakt niesprecyzowania co w świetle prawa jest uważane za symbol komunistyczny. Problemem może być nie tylko sprzedaż przedmiotów, ale również istnienie kawiarni, barów i restauracji stylizowanych na PRL-owskie. A trochę takich miejsc w Polsce mamy. "Bar u Wołodzi" w Hajnówce jest jednocześnie prywatnym muzeum komunizmu. W lokalu wiszą portrety Marksa, Lenina, Stalina, propagandowe plakaty i sztandary. Jest to jedno z nielicznych miejsc w Polsce, w których można cofnąć się o kilkadziesiąt lat w czasie. Czyżby to miejsce wkrótce miało być zamknięte ze względu na swoją niepoprawność polityczną?

Kim jest dzisiaj Che Guevara?

Wśród ikon XX wieku Che Guevara zapisał się jako wszechobecna, a jednocześnie jedna z najmniej zrozumiałych postaci. Kojarzony z rebelią i rewolucją, dzięki zdjęciu Alberto Kordy stał się rozpoznawany na całym świecie. Jednak z rozpoznaniem postaci nie idzie w parze wiedza na temat tego, kim był i za jakie zasługi może być ceniony lub za jakie błędy potępiany. Wśród tych, którzy noszą koszulkę z jego podobizną zaledwie niewielki odsetek osób byłby w stanie odpowiedzieć na pytanie, co takiego zrobił ich idol.

Co ciekawe, jak przekonuje autor książki „Che Guevara: życie rewolucjonisty” John Lee Anderson, rewolucjonista ma swoich zwolenników zarówno wśród osób o lewicowych, jak i prawicowych poglądach. „W czasie pracy nad książką znalazłem jego zwolenników u osób z przeciwnych obozów politycznych. Prawicowcy, choć często szydzą z Che, potrafią znaleźć w jego życiorysie idee, które zgadzają się z ich własnymi poglądami. Podobnie ma się sprawa w przypadku osób o lewicowych poglądach” – mówi w wywiadzie do „The Jerusalem Post” Anderson.

Dzięki swojemu talentowi, inteligencji, odwadze i umiejętności przyznawania się do błędów, zdaniem Jorge Castañedy, stał się on symbolem lat 60. XX wieku. „Umarł młodo, a jego śmierć miała wymiar heroiczny, o czym nie można zapominać. Porzucił wszystko: władzę, rodzinę, bogactwo, by walczyć o swoje ideały” – komentuje popularność rewolucjonisty autor książki na temat Che Guevary. Od momentu jego śmierci reżimowy rząd Castro wykorzystuje jego podobiznę jako jeden z symboli Kuby.

Umierając w wieku 39 lat Che Guevara stał się szczególnie ważną postacią dla wszystkich krajów Ameryki Łacińskiej jako wzór walki przeciwko ingerencji Stanów Zjednoczonych w politykę tychże państw. Był to pierwszy człowiek, który od czasów Simona Bolivara miał porywającą wizję jedności kontynentu Ameryki Południowej. Walcząc z biedą i korupcją zdobył sobie miliony wyznawców w tej części świata i przez wielu postrzegany jest jako święty.

Jorge Castañeda w książce “Compañero. Życie i śmierć Che Guevary” stara się dociec, co zdecydowało o tak dużej popularności rewolucjonisty. Człowiek, który na karaibskiej wyspie jest wielbiony z właściwą świętemu czcią, do dziś jest inspiracją dla wielu ludzi.

Zbrodniarz nie ikona

Wielu przeciwników argentyńskiego rebelianta jako jeden z koronnych argumentów przemawiających przeciwko osobie Che Guevary podaje, że przyczynił się on do powstania reżimu, który z gejów czynił przestępców, którzy byli zamykani w obozach koncentracyjnych. Jego ręce nieraz zbroczone były krwią, co też często powtarzają oponenci Che Guevary. O torturach i dokonywanych przez niego morderstwach można przeczytać m.in. w „Czarnej księdze komunizmu”.

Według różnych źródeł Che Guevara przyczynił się do śmierci lub też sam zabił od 700 do blisko dwóch tysięcy osób, w tym również dzieci. Po obaleniu rządu Fulgencio Batisty na Kubie został mianowany komendantem więzienia La Cabaña. Osobiście nadzorował przesłuchania, tortury i egzekucje. W świadectwach więźniów można przeczytać więcej na temat przyjemności, jaką Che Guevara znajdował w zadawaniu śmierci wrogom rewolucji i narzuconego przez siebie i braci Castro na Kubie systemu. Pomimo tego magazyn „Time” uznał Che Guevarę za jednego ze 100 najważniejszych ludzi XX wieku. Wśród listy osób uznanych przez amerykański tygodnik za bohaterów minionego stulecia znaleźli się również: Anna Frank, Andriej Sacharow i Matka Teresa. Che Guevara spotkał się z uznaniem również francuskiego filozofa Jean-Paul Sartra, który nazwał go „najpiękniejszą postacią naszych czasów".

Sylwia Mróz, Wirtualna Polska

Przy pisaniu artykułu korzystałam z artykułów opublikowanych przez: CNN, „Time”, „The Jerusalem Post”, „Time International”, „Canberra Times”, „Los Angeles Times”, „The Houston Chronicle” oraz książki „Che Guevara” Adrew Sinclair.

Przy pisaniu artykułu korzystałam też z bazy tekstów Lexis Nexis News & Business.