Rakieta zniszczyła budynek, w którym się uczyli. W tym kraju edukacja to jedyna szansa

Liban, kraj znany z bogatej historii i kultury, przeżywa obecnie jeden z najtrudniejszych okresów w swojej współczesnej historii. Wojna, kryzys gospodarczy i napięcia społeczne szczególnie mocno uderzają w młodych ludzi. Wchodzące na rynek pracy pokolenie stoi w obliczu wyzwań, które nie tylko ograniczają jego możliwości rozwoju, ale także już zmusiły wiele osób do masowych przemieszczeń w poszukiwaniu bezpieczeństwa lub lepszego życia. W lipcu 2024 roku inflacja w Libanie wynosiła 35,4%, co drastycznie ograniczyło dostęp do podstawowych dóbr i usług dla większości ludności. Dodatkowo w wyniku wojny z sąsiednim Izraelem ponad milion osób uciekło ze swoich domów — zarówno poza granice Libanu, jak i w dalsze części kraju. Po zawieszeniu broni wielu mieszkańców wraca, ale niektórzy nie mają do czego. Ich domy, szkoły czy miejsca pracy przestały istnieć.

Jednym z największych problemów młodych ludzi w Libanie jest ograniczony dostęp do edukacji. Według danych UNICEF ponad 700 tysięcy dzieci w wieku szkolnym nie uczęszcza w tym kraju do szkół. Sytuacja ta dotyczy zarówno libańskich obywateli, jak i dzieci uchodźców syryjskich, którzy stanowią znaczny odsetek populacji kraju, a także mieszkających w tym kraju Palestyńczyków. Szkoły publiczne są przeciążone, a wiele z nich nie ma wystarczających zasobów, aby zapewnić edukację na odpowiednim poziomie.

Jednocześnie kryzys gospodarczy doprowadził do wzrostu bezrobocia wśród młodych ludzi, które już kilka lat temu przekraczało 60%. Wielu z nich, choć zdobyli wyższe wykształcenie, nie znajduje pracy w swoim zawodzie, co zmusza ich do podejmowania tymczasowej pracy dorywczej lub życia na skraju ubóstwa.

Nasilający się kryzys ekonomiczny i brak perspektyw mają również poważny wpływ na zdrowie psychiczne młodych osób. Organizacje zajmujące się dobrostanem psychicznym odnotowują wzrost poziomu lęku, depresji i innych zaburzeń psychicznych wśród młodzieży. Niestety dostęp do specjalistycznej pomocy pozostaje ograniczony, zwłaszcza wśród rodzin o niskich dochodach i z doświadczeniem uchodźczym.

Pomimo trudnych warunków życia młodzi ludzie w Libanie wykazują się niesłychaną energią i determinacją w dążeniu do zmiany swojej sytuacji. Na przestrzeni ostatnich lat stanowili główną siłę masowych protestów przeciwko decyzjom politycznym i niesprawiedliwości społecznej, domagając się reform. Młodzi Libańczycy, Syryjczycy czy Palestyńczycy chcą także zdobywać przydatne umiejętności, aby utrzymać się na niestabilnym rynku pracy. Chętnie korzystają ze szkoleń zawodowych, wykazują się przedsiębiorczością i chęcią do działania. Bardzo istotne jest dla nich wsparcie, które dziś zapewniają im przede wszystkim międzynarodowe organizacje pozarządowe.

Od 2020 roku działania w Libanie prowadzi także Polska Akcja Humanitarna (PAH), koncentrując się na pomocy młodzieży wchodzącej na rynek pracy. Dzięki współpracy z lokalnym partnerem International Humanitarian Relief Lebanon PAH organizuje warsztaty z zakresu przedsiębiorczości, kursy zwiększające umiejętności cyfrowe lub manualne, a także inne szkolenia pozwalające młodym ludziom nabyć nowe kompetencje. Zajęcia dotychczas odbywały się w centrum szkoleniowym GLOW Center for Empowerment w Bejrucie, którego działanie współfinansowało w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. W obliczu eskalacji konfliktu w Libanie zajęcia w GLOW Center przeniesiono najpierw do trybu hybrydowego, a później w całości do trybu online. 

"Pomimo trudnych okoliczności i niszczycielskiej wojny udało nam się kształcić naszych uczniów, nawet zdalnie, aby dać im możliwość nauki" - opowiada Talal Halabi, instruktor fotografii z Glow Center. - Nasi uczniowie byli entuzjastycznie nastawieni do zdobywania wiedzy, wykazując się pasją, determinacją i ambicją. Znam dużo takich historii.

Jedną z osób, która korzystała z zajęć, był 26-letni Mahmoud Chreih - logopeda, absolwent Phoenicia University. Zapisał się na zajęcia z języka migowego, żeby móc go używać na swoich sesjach podczas pracy z dziećmi."Interesuje mnie język migowy, ponieważ jest to kluczowe narzędzie pomagające dzieciom lepiej się porozumiewać — niezależnie od tego, czy jest to język mówiony, czy wiedza, jak wymawiać dźwięki, litery itp., zwłaszcza jeśli mają zaburzenia słuchu" - tłumaczy Mahmoud.

Po przejściu na tryb online mężczyzna kontynuował naukę, a jakość zajęć pozostała dla niego taka sama. Musiał jednak poszukać miejsca, w którym mógłby czuć się bezpiecznie i spokojnie brać udział w zajęciach. Ma do nich bowiem wielki zapał. "Po wojnie wiele się zmieniło. Sytuacja gospodarcza się pogorszyła, a priorytety ludzi i rodziców uległy zmianie" - tłumaczy. - "Teraz skupiam się na zapewnieniu sobie godnych warunków i na odbudowie życia w mojej ojczyźnie od podstaw".Z zajęć w GLOW Center korzystała także 22-letnia Rola Mohammad Jawad. Ukończyła tam kurs szydełkowania, który był dla niej możliwością zdobycia nowych, praktycznych umiejętności. Jak sama mówi, codzienność przyniosła jej teraz dużo wyzwań. "Największymi [wyzwaniami - przyp. red.] są powrót do życia sprzed wojny, wznowienie mojego projektu i zwyczajnie funkcjonowanie bez ciągłych zmartwień" - mówi. Kobieta twierdzi, że ojczyzna jest dla niej wszystkim, a obecna sytuacja "rozdziera jej serce".

W poniedziałek 25 listopada 2024 roku GLOW Centre for Empowerment w Bejrucie przestało istnieć - w budynek naprzeciwko uderzył pocisk, a fala uderzeniowa zniszczyła 80% wyposażenia i infrastruktury Centrum. Dzięki przeniesieniu zajęć do trybu online nikomu nie stała się krzywda. Prowadzenie lekcji na miejscu nie jest już jednak możliwe - to kolejny cios wymierzony w młodych, ambitnych ludzi, na których barkach spoczywa teraz odbudowa i przywrócenie ładu w kraju. Ponieważ kluczowym narzędziem zmiany pozostaje edukacja, dostęp do niej ma szansę przynieść trwałą zmianę i polepszyć jakość życia całych społeczności.

"Gdy po raz pierwszy zobaczyłam GLOW Center po ataku, byłam w całkowitym szoku. Nie mogłam powstrzymać łez, stojąc tam i patrząc na zniszczenie miejsca, z którym czuję się tak związana, w które włożyłam całe swoje serce" - opowiada Rasha Kousa z IHR Lebanon. - "To Centrum jest czymś więcej niż budynkiem, jest symbolem nadziei i dania szansy wszystkim, którym służy, w tym mnie".

Chociaż centrum szkoleniowe GLOW w Bejrucie zostało zniszczone, Polska Akcja Humanitarna kontynuuje pomoc bezbronnym cywilom w tym kraju. Wraz z IHR Lebanon dostarcza artykuły higieniczne oraz zapewnia wsparcie psychologiczne dla dzieci i ich rodziców w tymczasowych ośrodkach dla osób wewnętrznie przesiedlonych w Trypolisie na północy kraju. PAH stworzyła też zespół mobilny, który działa na obszarze całego kraju i ma za zadanie przeprowadzanie warsztatów na temat szacunku i pokoju dla 800 młodych osób w wieku 10-17 lat.

Tego typu inicjatywy mogą odegrać kluczową rolę w umożliwieniu młodym ludziom przetrwania kryzysu, a w dalszej perspektywie stwarzają podwaliny pod przyszłą stabilność Libanu. Jego społeczeństwo jest bowiem bardzo młode - nawet 70% stanowią osoby, które nie ukończyły jeszcze 35 lat, co wskazuje na olbrzymi potencjał brutalnie niszczony przez wojnę. Dzięki naszej pomocy osoby takie jak Mahmoud czy Rola mogą jednak zachować perspektywy rozwoju i same zawalczyć o swoją przyszłość.

Dowiedz się więcej o działaniach PAH w Libanie: https://www.pah.org.pl/liban/

Projekt współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.