Radeon X1950 XTX - niewiele szybciej ale sporo taniej
Radeon X1950 XTX od kilku miesięcy okupował 1 miejsce w kategorii jednoprocesorowych kart graficznych. Tylko "kanapka" NVIDII - GeForce 7950 GX2 była w stanie go pokonać, lecz z technicznego punktu widzenia gra była nieco nie fair, bo GeForce składa się z z dwóch połączonych ze sobą kart graficznych. W praktyce jednak wszystko składało się w logiczną całość, bo podwójny GeForce NVIDII był oferowany w zbliżonej cenie co pojedyncza karta ATI. Jak widać wybór dla gracza był oczywisty bo po względem wydajności GeForce nie dawał Radeonowi żadnych szans. Prezentując swój nowy produkt - ATI Radeon X1950 XTX, Kanadyjczycy musieli więc nie tylko ulepszyć jego konstrukcję, lecz także poważnie przemyśleć strategię cenową. I przemyśleli - doszli do wniosku, że nowa karta, choć niewątpliwie droższa w produkcji ( pamięci GDDR4 ) będzie wyraźnie tańsza od poprzednika. Wycenili ją na ok 399 EUR.
Radeon X1950 XTX występuje pod kodową nazwą R580+. Poprzednik, Radeon X1900 XTX to R580, więc jak widzicie, firma nie zdecydowała się na zastosowanie całkowicie nowego symbolu procesora lecz dodała + w nazwie. Postąpiono uczciwie bowiem w architekturze układu R580 nie zmieniło się kompletnie nic. Procesor nadal dysponuje 48 jednostkami przetwarzania pikseli, ma 16 potoków renderingu, 8 jednostek przetwarzania geometrii i 256-bitową szynę pamięci.
Jakie zmiany?
Procesor jest ten sam ( różni się rewizją, R580+ oznaczony jest jako A31 lecz nie wnosi to nic nowego do jego architektury ) , co zatem ma decydować o atrakcyjności karty. Aby zwiększyć wydajność Radeona, ATI zastosowało nowe, szybsze 512 MB pamięci GDDR4. O dziwo, częstotliwość taktowania procesora, czyli to co najbardziej wpływa na wydajność karty ( pomijając kwestie architektoniczne, typu ilość jednostek przetwarzania pikseli, czy szerokość szyny pamięci ) pozostało niezmienione i nadal wynosi 650 MHz. To nas trochę dziwi, bo z naszego doświadczenia wynika, że procesor R580 raczej bez problemów osiąga częstotliwość 700 MHz. Wyżej niestety nie chce pracować stabilnie, nawet jeśli zainstalowane na nim chłodzenia jest wyjątkowo wydajne. Okolice 700 MHz to granica możliwości technologicznych, jeśli ATI nie zmieni procesu produkcyjnego układu R580, to częstotliwości tej raczej nie da się przekroczyć. Zastosowanie pamięci GDDR4 przynosi za to kilka korzyści, lecz uczciwie trzeba sobie to powiedzieć na
wydajność karty wpływa tylko nieznacznie. Pamięci zainstalowane na karcie ATI pracują z częstotliwością taktowania 1 GHz.
Oznacza to, że efektywne taktowanie osiąga niebotyczną wartość 2 GHz. Niby dużo, lecz choćby w oferowanej w sklepach karcie HIS Radeon X1900 XTX IceQ 3 procesor pracuje z częstotliwością 700 MHz, a pamięci GDDR3 1,7 GHz ( efektywnie ). Jak więc widać pamięci nowej karty pracują jedynie o 300 MHz szybciej niż w najlepszych kartach starszej generacji, a to nie wpływa w sposób istotny na wzrost wydajności. Co więc innego dają pamięci GDDR4? Oszczędność energii. Pracują z napięciem 1,5V co sprawia, że karta zużywa nieco mniej energii niż poprzednik. Pamięci pomimo, iż nowe i "perspektywiczne" niestety nie mają dużego zapasu "mocy". Z naszych testów wynika, że nawet ich niewielkie przetaktowania powoduje pojawienie się błędów w wyświetlaniu grafiki. Częstotliwość ich pracy należy przyjąć za ostateczną. W końcu ciszej
Jedną z najistotniejszych zmian jest nowy układ chłodzenia. Nowy, jeśli chodzi o konstrukcje wzorcowe ( tzw. referencyjne ) bowiem jego projekt pochodzi, lub jest inspirowany układem chłodzenia Arctic Cooling, jaki spotkamy choćby we wspomnianym już Radeonie HIS-a. Różnice co prawda minimalne są lecz obie "chłodziarki" są prawie identyczne. Miedziany radiator na karcie ATI, ukryty pod plastikową obudową kierującą strumień gorącego powietrza na zewnątrz obudowy jest nieco dłuższy niż w wersji HIS IceQ. Poza tym i szczegółami natury stylistycznej oba układy chłodzenia są bardzo do siebie zbliżone. Cieszy nas to, że rozwiązanie to zostało wybrane jako wzorcowe, a więc będzie stosowane w kartach X1950 XTX przez większość producentów. Karta z nowym chłodzeniem pracuje wyraźnie ciszej niż poprzednik, choć nadal jest nieco głośniejsza niż GeForce 7900 GTX.
Antypiracki Radek
O zabezpieczeniu antypirackim HDCP mówi się sporo, lecz niewiele osób zdaje sobie sprawę, że ich karty w zdecydowanej większości nie są wyposażone w ten antypiracki mechanizm, który w pełni zyska na istotności po wprowadzeniu na rynek systemu operacyjnego MS Vista ( w pełni go obsługującego ). Coraz więcej nowych kart HDCP obsługuje i nie są to wyłącznie karty ze złączami audio-wideo HDMI, lecz jak pokazuje to najnowszy Radeon X1950 XTX także z gniazdami DVI. Mając nowego Radeona macie pewność, że obejrzycie w przyszłości filmy w maksymalnej dostępnej rozdzielczości i w pełni będziecie mogli wykorzystać możliwości poprawy jakości obrazy przez wbudowany w R580/R580+ procesor AVIVO. Także CrossFire
Karty nowej serii przetestowaliśmy zarówno w trybie pojedynczym jak i CrossFire. Tu nic się nie zmieniło, nadal aby dwie karty mogły jednocześnie zajmować się obróbką grafiki 3D niezbędne jest połączenie ich specjalnym kablem. Poza tym, CrossFire nie sprawia już większych problemów. Na naszej testowej płycie głównej Asus P5W DH Deluxe wyposażonej w chipset Intel 975X obie karty zainstalowały się bezproblemowo i pracowały całkowicie stabilnie. Karta matka ma kosztować tyle samo i pracować z identycznymi częstotliwościami taktowania co model standardowy. Warto wspomnieć, że dotychczas CrossFire był zawsze nieco droższy niż karty podstawowe.
Największa niespodzianka - cena
To co nas najbardziej cieszy przy okazji premiery nowego Radeona, to nie jest niewielki wzrost wydajności. Dodatkowe kilka klatek sprawi radość graczom dysponującym wyświetlaczami o przekątnych ekranu powyżej 20", a najlepiej 30". Ilu jest takich w Polsce? Odpowiedzcie sobie na to pytanie sami. Wspomnę jednak, że przygotowując się do testu chciałem sprowadzić, choćby z ciekawości monitor 30", który pozwoliłby nam na wyświetlanie obrazu w rozdzielczości "zalecanej" przez ATI i NVIDIĘ czyli 2560x1600 pikseli. W takiej rozdzielczości karty Radeon X1950 XTX CrossFire i QuadSLI NVIDII rozwijają zapewne skrzydła ( zapewne bo nie dane nam było w tych trybach kart testować ). Niestety takich monitorów w Polsce nikt znany nam nie sprzedaje. Przejrzeliśmy ofertę wszystkich znanych i mniej znanych producentów monitorów i takowych wyświetlaczy w ofercie nie uświadczyliśmy. Wiemy, że Dell sprzedaje takowe, jednak w polskiej ofercie amerykańskiego giganta, monitorów nie ma. Nasze testy ograniczyliśmy więc do
rozdzielczości 1600x1200 pikseli, która i tak dla większości graczy jest całkowicie wystarczającą. Cena nowego Radeona ma wynosić 399 EUR. To o wiele mniej niż kosztowały dotychczas poprzednie, szczytowe modele ATI. Co jeszcze ważniejsze, ceny Radeonów X1900 XT ( 256MB ) mają zostać obniżone do 249 EUR. W rezultacie modele te, choć wciąż drogie, będą oferowały bardzo dobry stosunek wydajności do ceny.Wydajność
Konfiguracja platformy testowej: procesor Intel Core 2 Duo X6800, płyta główna ASUS P5W DH Deluxe ( dla platformy QuadSLI ASUS P5N32 SLI ), 1 GB pamięci DDR 667, dysk twardy Maxtor DiamondMax Plus 9 80 GB, system operacyjny Windows XP Pro SP2, sterowniki - dla kart NVIDII ForceWare 91.31, dla QuadSLI - 91.45, dla ATI - specjalna wersja Catalyst niedostępna publicznie w dniu premiery karty.
Najnowszy Radeon X1950 XTX to w chwili obecnej najszybsza jednoprocesorowa karta graficzna na świecie. Zastosowanie pamięci GDDR 4 pozwoliło na zwiększenie wydajności karty w grach. Najważniejsze jest jednak to, że Radeon X1950 XTX ma kosztować w Europie ok 400 EUR, a więc będzie wyraźnie tańszy od modeli X1900 XTX. Takie zmiany bardzo nam przypadają do gustu i jak sądzimy graczom również. Z drugiej strony, szkoda że wydajność Radeonów X1950 XTX nie wzrosła bardzo wyraźnie. Szybsze pamięci, owszem dają odczuwalny wzrost wydajności, lecz w większości testów odnotowaliśmy przyrosty rzędu 5-10 % w stosunku do standardowych wersji Radeona X1900 XTX. Jeśli porównać nową kartę ATI do fabrycznie podkręconego Radeona X1900 XTX HIS IceQ 3 to paradoksalnie, okazuje się, że w wielu testach starszy model wypada lepiej. Jest to oczywiście spowodowane wyższą częstotliwością taktowania procesora w modelu HIS. Jeśli podkręcimy Radeona X1950 XTX tak aby procesor pracował z częstotliwością 700 MHz to sytuacja wraca do normy i
wyniki są odrobinę lepsze niż podkręconego R580. O dziwo jednak, podkręcony X1950 XTX w części testów sprawuje się słabiej niż przy domyślnym taktowaniu. Nie potrafimy wyjaśnić dlaczego tak się dzieje. Jeśli chodzi o tryb CrossFire to jest on bardzo wydajny. Zadziwiające jest to, że dwie karty ATI potrafią osiągnąć wydajność niekiedy lepszą niż 4-procesorowe QuadSLI ( 2xGeForce 7950 GX2 ). W większości testów ( przynajmniej w testowanych przez nas rozdzielczościach i trybach jakości obrazu ) lepiej wypada 4-procesorowe "monstrum" NVIDII.
