Radeon X1900 XTX podnosi poprzeczkę
Jeszcze kilka tygodni temu miano najszybszych kart graficznych świata należało do modeli wyposażonych w procesory GeForce 7800 GTX 512 MB. NVIDIA dość długo mogła cieszyć się z prestiżowego tytułu producenta najszybszych procesorów graficznych dostępnych dla graczy. ATI zgodnie z wcześniejszymi planami wprowadziło do oferty modele Radeon X1900 XTX, które są od najszybszych karty NVIDII po prostu nowocześniejsze. Choć jest to starcie gigantów, kart kosztujących majątek, które znajdą niewielu nabywców, to warto przyjrzeć się najnowszemu dziełu ATI choćby ze względu na ciekawą architekturę, pod pewnymi względami zbliżoną do znanej z układu graficznego Xenos instalowanego w konsolach gier Microsoft Xbox 360. Sprawdziliśmy też jak Radeon X1900 XTX radzi sobie pracując w trybie CrossFire.
Do testów otrzymaliśmy od ATI dwie karty wzorcowe, z których jedna może pełnić rolę karty matki w konfiguracji CrossFire. Wyposażona jest w specjalny procesor scalający obraz tworzony przez dwa procesory graficzne jednocześnie. Nie powielono także błędów pierwszej odmiany CrossFire'a ( a więc kart serii X8XX ), gdzie rozdzielczość maksymalna ograniczona była do 1600x1200 pikseli ( odświeżani wynosiło wtedy tylko 50 Hz, co praktycznie uniemożliwiało korzystanie z tego trybu posiadaczom dużych monitorów kineskopowych ). Tym razem CrossFire może już pracować w wyższych rozdzielczościach z bardzo wysokimi częstotliwościami odświeżania.
Wizualnie i gabarytowo model Radeon X1900 XTX nie różni się niczym od starszych wersji X1800 XT Co słychać w rodzinie
ATI wprowadza do oferty cztery odmiany kart serii X1900. Topowy model to testowany przez nas Radeon X1900 XTX. Urządzenie wyposażone jest w 512 MB pamięci GDDR3 taktowanej z częstotliwością 1,55 GHz ( efektywnie ) i procesor graficzny pracujący z częstotliwością 650 MHz. Jak widać nie są to częstotliwości o wiele wyższe niż standardowych modeli X1800 XT ( 625/1,5 GHz ). Nieco niższe taktowanie o wersji X1900 XTX ma model "matka" Radeon X1900 CrossFire. Tu częstotliwości wynoszą odpowiednio 625/1,45 GHz. Tańszą odmianą X1900 będzie wersja XT, gdzie taktowania wynoszą 625/1,45 GHz. Nową serię kart zamyka model All-in-Wonder X1900, który ma wbudowany tuner telewizyjny, radiowy oraz pełen zestaw wejść i wyjść wideo z najnowszych wyjściem cyfrowym HDMI włącznie.
W trybie CrossFire dwie karty pracują połączone specjalnym kablem. Karta matka ma dodatkowo układ scalający obraz tworzony przez dwie karty Jakie zmiany
Na pierwszy rzut oka nowe Radeony X1900 nie różnią się od swoich poprzedników. Modele X1900 XTX, XT oraz CF to bardzo długie karty wyposażone w dwuslotowe układy chłodzenia z potężnym radiatorem i wentylatorem o regulowanej automatycznie prędkości obrotowej. W momencie uruchomienia komputera wentylator karty pracuje z dużą prędkością i jest głośny lecz po uruchomieniu systemu operacyjnego przechodzi w stan wolnej pracy i nie powoduje dużego hałasu. Nawet w trybie 3D, kiedy karta zmuszona jest do dokonywania wymagających obliczeń, urządzenie pracuje z umiarkowaną głośnością. Dwie karty CrossFire łączy się specjalnym kablem. Pojedyncza karta Radeon X1900 XTX pobiera do 130 W mocy co sprawia, że niezbędne jest zaopatrzenie się w solidny zasilacz - min. 400 W i 550 W w przypadku konfiguracji CrossFire. Różnice w architekturze układów w stosunku do serii X1800 XT są stosunkowo niewielkie aczkolwiek istotne z punku widzenia ich wpływu na wydajność. Radeon X1900 ma bowiem aż 48 jednostek przetwarzania pikseli (
Pixel Shader ). Model X1800 XT miał ich 16, a np. GeForce 7800 GTX - 24. W X1900 mamy za to tę samą ilość potoków renderingu - 16. Nie zwiększano jej bowiem najnowsze gry wymagają przede wszystkim ogromnej wydajności od jednostek przetwarzania pikseli i wierzchołków. To właśnie sprawność tych elementów architektury procesora graficznego odgrywa największą role w prędkości działania najnowszych gier. Z łatwością zauważycie to analizując wyniki wydajności w grach F.E.A.R czy FarCry.
W wersji CrossFire karty wyposażone są w specjalne gniazdo cyfrowe widoczne po lewej stronie. 
Układ chłodzenia z miedzi i aluminum skutecznie chłodzi kartę, jednak w czasie pracy radiator jest tak gorący, że jego dotknięcie grozi poparzeniem. Konfiguracja platformy testowej
Konfiguracja platformy testowej: Płyta główna - referencyjna ATI z chipsetem Xpress 200 ( dla CrossFire ), procesor AMD Athlon 64 3800+, 2x512 MB DDR400 Infineon, dysk twardy Maxtor DiamondMax 9 Plus 80 GB ATA133, system operacyjny Windows XP PRO + Service Pack 2, sterowniki Catalyst 5.13/specjalna, przedpremierowa wersja sterowników dla X1900 XTX, ForceWare 81.98, zasilacz Silver Stone 650W SLI, dla kart pracujących w trybie pojedynczym i SLI - płyta główna Asus A8N SLI Premium.Wydajność
Dane techniczne i wyniki testów kart graficznych Analizując wyniki wydajności tak szybkich kart graficznych widać wyraźnie, że obecnie przeszkodą do uzyskania lepszej wydajności w grafice 3D nie są już karty graficzne lecz procesory komputera. Nasz testowy Athlon 64 3800+ nie jest najszybszym układem, lecz wciąż występuje w naszej konfiguracji ze względu na konieczność zachowania niezmienionej konfiguracji platformy przez możliwie jak najdłuższy czas. Nie zmienia to faktu, że nawet z najszybszymi obecnie procesorami dla graczy, czyli Athlonem FX-57 także procesor staje się wąskim gardłem. Dopiero wyśrubowanie rozdzielczości i trybów poprawy jakości obrazu pozwala na zbadanie rzeczywistych możliwości kart nie blokowanych wydajnością procesora. W trybie CrossFire sytuacja się jednak powtarza i okazuje się, że nawet te najlepsze tryby obrazu nie są na tyle dużym obciążeniem dla dwóch kart aby nie napotkać na ograniczenia prędkości wynikające z niedostatecznej mocy obliczeniowej CPU. Porównując Radeona X1900 XTX to najszybszej dotychczas karty GeForce 7800 GTX
512 MB widać wyraźnie, że produkt ATI jest szybszy w prawie każdym benchmarku. Jest to superkarta, która obecnie wyznacza standardy dla najbardziej wymagających graczy oczekując od zestawu komputerowego nieprzeciętnej wydajności. Istotne jest także to, że karta ta ma przed sobą stosunkowo długi żywot. Dopiero gry które ukażą się na rynku pod koniec tego roku pozwolą jej pokazać pełnią swoich możliwości. Wtedy 48 jednostek przetwarzania pikseli powinno zostać rozgrzanych do czerwoności i zwiększyć przewagę nad GeForce 7800 GTX 512 MB. Ale przecież konkurencja nie śpi. NVIDIA już szykuje GeForce 7900, który zostanie zaprezentowany na targach CeBIT 2006.