PZPR negatywna dla Polski - uważa co trzeci Polak
Więcej niż co trzeci Polak (38%)
uważa, że PZPR zapisała się negatywnie w historii Polski. Tego
rodzaju oceny zdecydowanie dominują nad ocenami pozytywnymi, które
deklaruje zaledwie co piąty badany (19%) - wynika z sondażu
TNS OBOP.
Sondaż przeprowadzono w 60. rocznicę powstania partii, która przez pół wieku dzierżyła monopolistyczną władzę w Polsce.
Wśród osób, które mają jednoznacznie krytyczną ocenę funkcjonowania PZPR 23% sądzi, że partia ta zapisała się raczej źle w historii Polski, a 15% - zdecydowanie źle.
Z kolei tylko 1% ankietowanych uważa, że PZPR zapisała się zdecydowanie dobrze w historii kraju, a 18%, że raczej dobrze.
Jednocześnie prawie co czwarty ankietowany (23%) uważa, że PZPR nie zapisała się ani dobrze ani źle; duży jest też odsetek osób, które na pytanie o ocenę PZPR wybrały odpowiedź "trudno powiedzieć" (20%).
Ośrodek zwraca uwagę, że w ostatnich 10 latach od ostatniego badania o rolę PZPR przybyło wyraźnie osób bez zdania w tej kwestii oraz że nieco zmniejszyła się przewaga ocen negatywnych nad pozytywnymi (1998 r.: 43 i 17%; 2008 r.: 38 i 19%)
Najwyższe oceny PZPR (25% i więcej pozytywnych) spotyka się wśród rolników, emerytów i rencistów. Najniższe (50% i więcej ocen negatywnych) - wśród kierowników i specjalistów oraz prywatnych przedsiębiorców. Częściej pozytywnie oceniają PZPR ludzie w złej sytuacji materialnej (32%). Najbardziej krytycznie oceniają ją mieszkańcy wielkich miast, powyżej 500 tys. mieszkańców (52% ocen negatywnych).
Na ocenę PZPR istotny wpływ ma wykształcenie. Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia słabnie skłonność do ocen pozytywnych, a nasila się skłonność do negatywnych.
Silniej niż położenie społeczne na ocenę PZPR wpływają polityczne sympatie. Ludzie o poglądach lewicowych mają o PZPR wyraźnie lepsze zdanie niż ludzie o poglądach prawicowych.
46% ankietowanych przyznających się do poglądów lewicowych ocenia PZPR dobrze. Ale w tej grupie aż 22% ocenia PZPR źle; odpowiedź "ani dobrze, ani źle" wybrało 24%, a "trudno powiedzieć" - 8%
Źle PZPR ocenia 61% deklarujących przekonania prawicowe. W tej grupie jednak 12% ocenia PZPR dobrze, 19% ani dobrze ani źle, a 8% nie ma zdania na ten temat.
31% ankietowanych z centrolewicowymi poglądami sądzi, że PZPR zapisała się dobrze w historii i prawie tyle samo (30%), że źle.
54% ankietowanych z przekonaniami centroprawicowymi ocenia PZPR źle, a 16% - dobrze.
Według TNS OBOP, z badań wynika, iż w masowej opinii dominuje niezgodne z prawdą przekonanie, że do PZPR należała ogromna część społeczeństwa. W 1998 r. na pytanie "Czy Pan(i) należała kiedykolwiek do PZPR?" 10% Polaków odpowiedziało "tak". W 2008 r. na to samo pytanie padło tyle samo - 10% - odpowiedzi twierdzących, udzielonych przez badanych urodzonych po 1971 r. (czyli takich, którzy mogli wstąpić do PZPR). Wielkości te - ocenił TNS OBOP - korespondują z rzeczywistymi wskaźnikami upartyjnienia społeczeństwa polskiego okresu PRL. W 1979 r., w okresie największego rozrostu PZPR, należało do niej 12,2% dorosłych Polaków. Należy dodać do tego pewną liczbę tych, którzy należeli do niej wcześniej, ale z różnych powodów w 1979 r. już do niej nie należeli.
Upływ czasu sprawia, że w całej populacji byli członkowie PZPR występują coraz rzadziej i podczas, gdy 10 lat temu było to 8,2%, to dziś już tylko 6% ogółu.
W ocenie badanych upartyjnienie społeczeństwa było jednak znacznie większe. Tylko 5% (w 1998 r. 9%) oszacowało upartyjnienie społeczeństwa trafnie - na 10-15 partyjnych na 100 dorosłych. Aż co trzeci badany (33%) mówi, że do partii należała przynajmniej połowa społeczeństwa. Oznacza to, że dziś Polacy uważają społeczeństwo w czasach PRL za bardziej upartyjnione niż było w rzeczywistości.
TNS OPOB przypomina, że PZPR była partią "klasy władzy". Spośród 1,2 mln stanowisk kierowniczych (od brygadzisty do premiera) w drugiej połowie lat 80. 900 tys., czyli 75% zajmowali partyjni, co oznacza, że co drugi czynny zawodowo członek PZPR sprawował jakąś władzę.
W ankiecie z 2008 r. co piąty ankietowany (20%) twierdzi, że 7-8 partyjnych zajmowało jakieś stanowiska kierownicze na 10 takich stanowisk (1998 r. 26,4%); co szósty (15%), że 9 stanowisk; prawie tyle samo (14%), że wszystkie. Jednocześnie 11% uważa, że partyjni zajmowali 4-6 stanowisk, a 3% 1-3 stanowiska na 10 kierowniczych. 37% nie ma w tej sprawie zdania.
Odpowiedzi te świadczą - według TNS OBOP - że dominuje w społeczeństwie prawdziwe przekonanie, że prawie wszystkie stanowiska kierownicze były zajęte przez partyjnych.
Sondaż zrealizowano w dniach 6-10 listopada 2008 r. na ogólnopolskiej losowej reprezentatywnej próbie 1001 mieszkańców polski powyżej 15. roku życia.