Prezydent ma w poniedziałek podpisać ustawę o urlopie rodzicielskim

Nowelizację kodeksu pracy wydłużającą urlop po urodzeniu dziecka do roku jednogłośnie uchwalił Sejm pod koniec maja, w tym tygodniu poparł ją Senat.

Ustawa przewiduje, że rodzicom wszystkich dzieci urodzonych w 2013 r. przysługiwać będzie 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (w tym 14 zarezerwowanych tylko dla matki), sześć tygodni urlopu dodatkowego (obecnie wynosi on cztery tygodnie) i 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. Z dodatkowego oraz rodzicielskiego urlopu będą mogli korzystać na równych prawach ojciec i matka, będą mogli się np. nimi wymieniać.

Roczny, płatny urlop obejmie nie tylko rodziców zatrudnionych na etatach, ale wszystkich, którzy opłacają ubezpieczenie chorobowe, czyli także pracujących na umowach zlecenia i samozatrudnionych.

Urlop macierzyński, tak jak obecnie, będzie można rozpocząć przed porodem. Maksymalnie można będzie wykorzystać wtedy sześć tygodni.

Urlop dodatkowy można podzielić maksymalnie na dwie części, trwające minimum tydzień, a 26 tygodni urlopu rodzicielskiego można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, trwających minimum osiem tygodni. Urlop musi też mieć charakter ciągły, tzn. urlop rodzicielski musi przypadać bezpośrednio po dodatkowym, a poszczególne części tych urlopów muszą następować bezpośrednio jedna po drugiej.

Wyjątek przewidziano w przypadku kobiet, które urodziły dzieci po 31 grudnia 2012 r., ale z urlopu macierzyńskiego zaczęły korzystać jeszcze przed porodem. W takiej sytuacji, mimo że przerwana została ciągłość urlopu, matka lub ojciec będą mieli prawo do jego kontynuacji. Będą im przysługiwały jeszcze dwa tygodnie urlopu dodatkowego i 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. By z tych uprawnień skorzystać, trzeba złożyć wniosek do pracodawcy o udzielenie urlopu dodatkowego w ciągu siedmiu dni od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 24 czerwca. Natomiast wniosek o urlop rodzicielski, musi wpłynąć najpóźniej w dniu zakończenia dodatkowego.

W pozostałych przypadkach wnioski o urlop należy składać przynajmniej na dwa tygodnie przed jego planowanym rozpoczęciem.

Z urlopu rodzicielskiego będą mogli korzystać jednocześnie oboje rodzice. Jednak w takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać 26 tygodni. Łączne korzystanie z urlopu nie będzie możliwe w przypadku urlopu dodatkowego oraz macierzyńskiego.

Urlop dodatkowy i rodzicielski będzie można łączyć z pracą w niepełnym wymiarze u dotychczasowego pracodawcy, nie wyższym jednak niż pół etatu.

Ustawa przewiduje, że przez pierwsze 26 tygodni urlopu zasiłek macierzyński wynosił będzie 100 proc. ostatniego wynagrodzenia i 60 proc. wynagrodzenia przez kolejnych 26 tygodni. Jeśli matka dziecka od razu zadeklaruje, że korzystać będzie z całości urlopu, to przez cały ten okres wypłacany będzie zasiłek w wysokości 80 proc. wynagrodzenia.

Na początku planowano, że ustawa wejdzie w życie 1 września, a obejmie wszystkich, którzy będą w tym momencie mieli prawo do urlopu. Oznaczało to, że dłuższe urlopu przysługiwać będą rodzicom dzieci urodzonych po 17 marca. Wywołało to protesty, powstał ruch "Matek Pierwszego Kwartału", które lobbowały za objęciem nowymi przepisami całego rocznika.

Zarówno premier Donald Tusk, jak i minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz, w którego resorcie przygotowywany był projekt ustawy, przekonywali, że na rozszerzanie uprawnień nie ma w budżecie środków, a nowe regulacje i tak obejmą maksymalnie szeroką grupę osób. Pod koniec kwietnia premier zmienił jednak zdanie - poinformował, że udało się wygospodarować pieniądze na ten cel i dłuższe urlopy przysługiwać będą również "Matkom Pierwszego Kwartału". Z tego powodu przesunięto termin wejścia w życie ustawy na 17 czerwca - wtedy urlopy (obecnie trwające maksymalnie 24 tygodnie) kończą rodzice dzieci urodzonych 1 stycznia.

Objęcie rocznym urlopami całego rocznika 2013 spowodowało z kolei protesty rodziców dzieci z 2012 r. Domagali się oni prawa do wykorzystania dodatkowego urlopu w wymiarze nie większym niż 26 tygodni, jednak tylko do czasu ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia. Propozycje tzw. matek gorszego roku nie zostały jednak wprowadzone do ustawy.

Szczegółowe informacje na temat urlopów dla rodziców można znaleźć na uruchomionym przez resort pracy portalu "Rodzicielski".