Poszerz horyzonty
Wizjonerzy wszystkich krajów łączą się! Gdzie? Oczywiście na festiwalu Era Nowe Horyzonty we Wrocławiu.
Jeśli po ośmiu latach istnienia można cokolwiek zarzucić imprezie stworzonej przez Romana Gutka, to iście barokowy nadmiar. We Wrocławiu można się bowiem poczuć czasem jak osiołek, któremu w żłoby dano: w jednym Dario Argento, w drugim Terrence Davies. Tu przegląd kina nowozelandzkiego, tam filmy z muzyką na żywo; tu pachnie konkurs główny, tam nęcą produkcje z Brazylii albo występ Eleni Karaindrou. Cóż, Era Nowe Horyzonty to – jak deklarują organizatorzy – festiwal „artystów bezkompromisowych, którzy mają odwagę iść obraną przez siebie drogą”, więc nam, widzom, też nie pozostaje nic innego, jak w gąszczu oszałamiających propozycji wydeptać własną ścieżkę. Podobnie jak w poprzednich latach i w tym roku festiwal stawia na odkrycia – przy czym nie zawsze tych najdonioślejszych i najbardziej wstrząsających dokonacie podczas otoczonego swoistym kultem przez widzów konkursu Nowe Horyzonty. To tu lśniące jeszcze nowością produkcje kuszą etykietką „awangardowe” i „kontrowersyjne”, tymczasem na kilka rzeczy
naprawdę wyjątkowych przypada mnóstwo manierycznych i pretensjonalnych, o których pamięć przeminie wraz z nastaniem poniedziałku, 28 lipca. Prawdziwi odkrywcy nie powinni za to pominąć retrospektyw mistrzów, których nazwiska większość pewnie zna, ale dokonania, choć w większości pochodzą sprzed lat – już niekoniecznie. I tak Andrzej Żuławski, enfant terrible polskiego kina, w niedokończonym „Na srebrnym globie”, „Opętaniu” czy „Trzeciej części nocy” zachwyci was drapieżną formą i genialnym opisem stanów emocjonalnych z pogranicza szaleństwa. Do bólu autobiograficzny Terrence Davies na waszych oczach rozpracuje mechanizmy pamięci, a Nowozelandczyk Vincent Ward wprowadzi w gęstwinę metafor i symboli, okraszając je jeszcze nawiązaniami do malarstwa epoki romantyzmu. Choć my polecamy akurat jego najskromniejsze, pierwsze filmy z lat 70. – „Stan oblężenia” na podstawie książki Janet Frame- (autorka słynnego, też sfilmowanego „Anioła przy moim stole”) czy niesamowity dokument o starej Maorysce i jej
niepełnosprawnym synu, „In Spring One Plants Alone”.
73-letni Theo Angelopoulos, który sam siebie nazywa „dinozaurem kina”, a przez innych określany bywa tegoż kina „poetą” i „wizjonerem”, wprowadzi was z kolei w meandry greckich dziejów, a przez nie w meandry europejskiej historii XX wieku. Nie każdemu spodobają się te poważne wykłady pełne długich, statycznych ujęć, ale przynajmniej spróbujcie stawić czoło ostatniemu z żyjących wielkich autorów.
Żółte szaleństwo
Nie każdy jednak musi za wszelką cenę eksperymentować i poszukiwać. Czasem nie warto wyważać już otwartych drzwi, za to warto zdać się na filmy i nazwiska obsypane nagrodami i cieszące się zasłużoną sławą. Nie przegapcie więc doskonałych dokumentów Wernera Herzoga i Raymonda Depardona. Nie opuśćcie pokazu najnowszych filmów Erica Rohmera, Majida Majidi, Abdellatifa Kechiche’a, braci Dardenne. Ani „Nocnego szaleństwa”, w ramach którego znalazły się horrory Daria Argenta. No właśnie – po tegorocznym festiwalu w słowniku miłośników kina na dobre zagości pewnie włoskie słowo giallo („żółty”). Tym mianem określa się włoskie horrory z lat 60. i 70., których mistrzem jest właśnie Argento. Nazwa wzięła się od serii tanich (pod każdym względem) włoskich seryjnych powieści grozy z żółtą okładką. A skoro jesteśmy już przy szaleństwie – po prostu nie możecie przegapić objawienia ostatniego Berlinale, czyli dokumentu „Jezus Chrystus Zbawiciel”. To zapis występu legendarnego Klausa Kinskiego, który na scenie
Deutschlandhalle w Berlinie w 1971 roku wygłasza napisany przez siebie tekst. Na sali dochodzi do rozruchów, interweniuje policja. Happening aktora skandalisty ma niesłychaną moc. I takich właśnie wyjątkowych, silnych emocji życzymy wszystkim uczestnikom festiwalu.
8. Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Era Nowe Horyzonty”, 17–27 lipca, Wrocław, www.nowehoryzonty.pl
Małgorzata Sadowska