Polacy nie ufają państwu

Naukowcy przedstawili w środę na konferencji w Warszawie wyniki badania "Diagnoza Społeczna 2003" przeprowadzonego w marcu 2003 r. pod kierownictwem prof. Janusza Czapińskiego oraz prof. Tomasza Panka wśród około 4 tys. gospodarstw domowych oraz około 10 tys. osób powyżej 16. roku życia.

"Narasta rozbieżność między kondycją państwa a jakością życia obywateli. Spada znaczenie państwa w życiu obywateli oraz ich zaangażowanie. Od 1994 r. Polacy poważnie zaczęli myśleć o rozwodzie z państwem. Rozwód ten teraz się już dokonał" - powiedział prof. Czapiński. Podkreślił, że badanie pokazuje, iż w Polsce nie ma absolutnych beneficjentów i absolutnych wygranych.

57% badanych w "Diagnozie społecznej 2003" ocenia reformy rozpoczęte w 1989 roku negatywnie, a 6% - pozytywnie. 37% badanych nie potrafi ich ocenić. 64% badanych uważa, że reformy podjęte w 1989 r. miały wpływ na życie ludzi, przy czym 68% badanych ocenia wpływ tych reform na ich życie jako niekorzystny. Przybywa ocen negatywnych przełomu - w ciągu trzech lat 2000-2003 jest ich więcej o 10 punktów procentowych. Jednocześnie ubyło o 2 punkty proc. opinii pozytywnych o reformach po 1989 roku.

Polacy niechętnie się zrzeszają - przynależność do związków, stowarzyszeń, partii, komitetów, rad, związków lub grup religijnych deklaruje 12% badanych. 19% twierdzi, że w ostatnim roku brało udział w jakimś zebraniu publicznym. Działają najczęściej osoby wykształcone. Na rzecz społeczności lokalnej działało w ciągu ostatnich trzech lat 13% badanych (wzrost o 5 punktów proc. w porównaniu z wynikami badań w 2000 r.).

Prof. Antoni Sułek powiedział, że z "Diagnozy wyłania się obraz społeczeństwa słabego, którego członkowie "sobie radzą", ale nie działają dla wyższych celów.

Badanie wskazuje, że Polacy są coraz bardziej zadowoleni z większości dziedzin i aspektów życia. Jest wyjątek w tej tendencji - gwałtownie spada zadowolenie z sytuacji w kraju i perspektyw na przyszłość - zmniejsza się zaufanie do instytucji państwa. "Polacy są zaradni. Zaradność zaś Polaków umożliwia aż nazbyt często poprawę własnego bytu kosztem państwa" - podkreślił Czapiński.

Naukowcy podkreślali, że badanie pokazało, iż niektóre mity są nieuprawnione, np. o złej sytuacji emerytów. Prof. Tomasz Panek powiedział, że ta grupa ma się "całkiem nieźle". Źle się mają rodziny wielodzietne oraz renciści. Dużo też straciły w ostatnich latach osoby prowadzące własne biznesy.

"Ubóstwo w Polsce jest płytkie, ale trwałe" - zaznaczył Panek. Determinantami biedy są: niski poziom wykształcenia, bezrobocie, mieszkanie w małych miastach, niezarobkowe źródła utrzymania.

Według "Diagnozy" bezrobotnych zarejestrowanych w wieku powyżej 18 lat było 19,6%, bezrobotnych wyrażających gotowość do podjęcia pracy - 16,6%, zarejestrowanych, wyrażających gotowość do podjęcia pracy oraz jej poszukujących - 14,8%. "Różnica między stopą bezrobocia rejestrowanego i faktycznego wynosi aż ponad 6 punktów proc." - napisali autorzy raportu.

Otrzymywanie zasiłków deklaruje jedynie 14% spośród zarejestrowanych bezrobotnych, zaś 7% twierdzi, że uczestniczy w szkoleniach dla bezrobotnych.

Bezrobocie, w zależności od płci, różnie wpływa na pozycję bezrobotnego w rodzinie. Według "Diagnozy" bezrobotni mężczyźni najczęściej zajmowali pozycję dziecka w rodzinie (ponad połowa), co piąty zajmował pozycję głowy rodziny i nieco rzadziej - partnera głowy rodziny. Natomiast prawie co druga bezrobotna kobieta była partnerką głowy rodziny, 36-39% zajmowało pozycję dziecka.

"Rząd uważnie przeanalizuje wszystkie wnioski płynące z tego badania" - zapewnił obecny na konferencji szef Rządowego Centrum Studiów Strategicznych Lech Nikolski.