Państwa wstępujące do UE - Czechy
W ramach prezentacji państw wstępujących do
Unii Europejskiej dziś przedstawiamy Republikę Czeską.
Do stycznia 1993 roku Czechy wchodziły w skład Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej. Obszar 78 866 km kw. zamieszkuje ok. 10 mln osób. Językiem urzędowym jest czeski.
Obowiązującą walutą jest czeska korona.
Święto narodowe jest obchodzone 28 października - w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku.
Obowiązująca konstytucja została uchwalona 16 grudnia 1992 r. i zmodyfikowana 19 marca 1998 r.
Władza ustawodawcza w Czechach należy do 2-izbowego parlamentu, wybieranego w wyborach powszechnych, składającego się z 200- osobowej Izby Poselskiej i 81-osobowego Senatu. Kadencja Izby Poselskiej trwa 4 lata, a Senatu - 6 lat, z tym że co 2 lata odnawiana jest 1/3 jego składu.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, powoływany przez prezydenta i odpowiedzialny przed Izbą Poselską. Premierem od lipca 2002 jest Vladimir Szpidla.
Urodzony w 1951 r. Szpidla jest absolwentem historii i archeologii na Uniwersytecie Karola w Pradze. W czasach komunistycznych mieszkał w Czeskich Budziejowicach, a nie mogąc pracować w swoim zawodzie był robotnikiem, zbierał zioła, pracował jako technik w teatrze; podczas aksamitnej rewolucji w 1989 roku zorganizował w Czeskich Budziejowicach Obywatelskie Forum. Był założycielem partii socjaldemokratycznej w południowych Czechach.
Po lokalnej karierze został w 1996 roku wybrany na posła. Szybko awansował w Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej - CzSSD - i po wygranych wyborach premier Zeman powierzył mu stanowisko wicepremiera oraz ministra pracy i spraw socjalnych (lipiec 1998- lipiec 2002). W kwietniu 2001 roku został przewodniczącym CzSSD, a w marcu 2003 roku ponownie wybrany na to stanowisko.
Wejście Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej jest dla niego - jak mówi - "celem strategicznym".
Głową państwa jest prezydent, wybierany przez parlament na 5- letnią kadencję. Prezydentem od marca 2003 roku jest Vaclav Klaus.
Urodzony w 1942 roku Klaus jest absolwentem handlu zagranicznego w praskiej Wyższej Szkole Ekonomicznej, po studiach pracował w Instytucie Ekonomicznym Czeskiej Akademii Nauk, a później w Czechosłowackim Banku Państwowym i w Instytucie Prognoz Czeskiej Akademii Nauk. Nie był członkiem Komunistycznej Partii Czechosłowacji.
Karierę polityczną zaczął jesienią 1989 roku, kiedy wstąpił do Forum Obywatelskiego, którego został przewodniczącym. Od zwycięstwa aksamitnej rewolucji jesienią 1989 roku Klaus uczestniczył w niemal wszystkich przełomowych wydarzeniach w jego kraju.
Był pierwszym ministrem finansów postkomunistycznej Czechosłowacji, jednym z twórców prywatyzacji metodą kuponową, obok Vladimira Mecziara był tym politykiem, który faktycznie dokonał podziału Czechosłowacji.
W roku 1992 założona przez niego Obywatelska Partia Demokratyczna wygrała wybory parlamentarne, Klaus został premierem Czech. Urząd sprawował do 1997 roku, kiedy po aferze korupcyjnej upadł jego drugi gabinet. Później przez cztery lata Klaus był przewodniczącym Izby Poselskiej.
W marcu 2003 r., w trzeciej turze wyborów prezydenckich, 61-letni Klaus został wybrany prezydentem Czech.
W referendum w sprawie członkostwa w Unii - 13 i 14 czerwca 2003 roku - ponad 77 procent głosujących opowiedziało się za wejściem Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej, zaś niemal 23 procent było przeciw.
Czesi odpowiedzieli na pytanie: "Czy zgadzasz się, żeby - zgodnie z Traktatem Akcesyjnym pomiędzy Republiką Czeską a Unią Europejską - Czechy stały się członkiem Unii Europejskiej?"
Frekwencja, która nie miała wpływu na ważność referendum, wyniosła ponad 55 procent uprawnionych do głosowania.