Organizacje pozarządowe krytycznie o projekcie lustracji majątkowej
Antykorupcyjna Koalicja Organizacji Pozarządowych krytycznie oceniła część zapisów projektu ustawy w sprawie tzw. lustracji majątkowej. Według koalicji, katalog osób objętych nią jest niejasno określony, a sankcja karna za naruszenie ustawy - zbyt surowa.
Koalicję tworzą: Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacja Komunikacji Społecznej, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Program Przeciw Korupcji Fundacji im. Stefana Batorego, Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich i Stowarzyszenie Szkoła Liderów.
W stanowisku podkreślono, że sankcje karne przewidziane w projekcie są nieproporcjonalnie surowe.
"Kara pozbawienia wolności została tu przewidziana za naruszenie zakazu łączenia funkcji publicznej z działalnością w sektorze prywatnym, za niedopełnienie obowiązku złożenia oświadczenia majątkowego lub oświadczenia o działalności gospodarczej małżonka oraz obowiązku wskazania w oświadczeniu majątkowym źródeł pochodzenia majątku. Stoi to w sprzeczności z zasadą traktowania prawa karnego jako środka ostatecznego" - czytamy.
W opinii organizacji pozarządowych, skutecznymi sankcjami byłyby np: obligatoryjne odwoływanie osób naruszających przepisy i dotkliwe kary finansowe.
Koalicja zauważa, że projekt przewiduje obligatoryjne usunięcie z funkcji publicznej jedynie w odniesieniu do samorządowców, nie przewidując żadnych konsekwencji wobec przedsiębiorców i innych podmiotów działających w sektorze prywatnym, zatrudniających osoby pełniące funkcje publiczne.
Z krytyką spotkał się także przepis o trzyletnim zakazie pracy przez byłego funkcjonariusza u przedsiębiorców, wobec których wydawał on decyzje administracyjne. Organizacje pozarządowe podkreślają, że w innych krajach najczęstszą praktyką jest ograniczenie roczne.
Niezrozumiałe dla koalicji jest zobowiązanie osób pełniących funkcje publiczne, by ujawniali umowy przenoszące własność na osoby im bliskie zawarte nawet pięć lat przed objęciem funkcji. Jak podkreślono w stanowisku, wykracza to poza cel ustawy, którym jest ujawnienie źródeł pochodzenia majątku nabytego w okresie pełnienia funkcji publicznej.
Koalicja uważa, że przepisy określające krąg osób podlegających lustracji majątkowej są niejasne i wymagają doprecyzowania.
Jednocześnie organizacje zwracają uwagę, że projekt wprowadza przepisy zasługujące na aprobatę, w tym m.in.: uzupełnienie luk w katalogu zajęć ubocznych, których osoby pełniące funkcje publiczne nie mogą pełnić; częściowe ujednolicenie zasad składania oświadczeń majątkowych; wprowadzenie 3-miesięczniego okresu na wycofanie się z działalności gospodarczej lub sprzedaż udziałów.
Nad projektem ustawy o ograniczeniach związanych z pełnieniem funkcji publicznych, czyli o tzw. lustracji majątkowej, pracuje obecnie Sejm. Zajmuje się nim Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Zgodnie z założeniami tzw. lustracji majątkowej funkcjonariusze państwowi mają być zobowiązani nie tylko do przedstawienia stanu majątkowego, ale także do wskazania źródeł jego pochodzenia; mają też informować o majątku współmałżonków. Propozycja rozszerza wykaz stanowisk, których objęcie będzie wymagało złożenia oświadczeń majątkowych, np. o funkcjonariuszy służby dyplomatycznej czy kierowników jednostek organizacyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Projekt zaostrza odpowiedzialność dyscyplinarną i karną za niewypełnienie obowiązków przewidzianych w ustawie.
