Od lat nikt nie widział tego filmu. Tylko Polska ma kopię

"Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów" to jeden z pierwszych filmów, w którym wystąpiła Barbara Apolonia Chałupiec, późniejsza wielka gwiazda światowego kina, znana jako Pola Negri.

Film, wyreżyserowany w 1918 roku w Berlinie przez Eugena Illesa przez dekady uważany był za bezpowrotnie zaginiony, okazało się jednak, że jedna kopia zachowała się w zbiorach czeskiego kolekcjonera. W 2006 roku Filmoteka Narodowa odzyskała od niego film, a następnie poddała go rekonstrukcji i digitalizacji. W Pracowni Restauracji Taśmy Filmowej Filmoteki Narodowej do pracy nad "Manią" użyto technologii 4K, która pozwoliła m.in. na odtworzenie pierwotnych kolorów.

- Dlaczego zdecydowaliśmy się na pokaz tego właśnie filmu? Przede wszystkim dlatego, że dzieło było uznawane za zaginione. W zasadzie, od kilkudziesięciu lat, nikt tego filmu na świecie nie widział. Jesteśmy właścicielami jedynej kopi - mówił szef Filmoteki Narodowej, Tadeusz Kowalski.

Zanim odświeżony film wyruszył w trasę po Europie, zaprezentowany został 4 września w Warszawie.

Pokazy filmu - ze specjalnie na tę okazję skomponowaną muzyką Jerzego Maksymiuka, która wykonywana była podczas seansów na żywo przez dziesięcioosobową Wrocławską Orkiestrę Kameralną Leopoldinum, pod batutą kompozytora - zorganizowano w pięciu europejskich stolicach. 12 września zobaczyła go publiczność działającego od 1935 roku w Paryżu Cinema Le Balzac. 29 września pokaz "Mani" odbył się w zabytkowym Cine Dore w Madrycie, 13 października - w londyńskim Barbican Centre. 29 października film zaprezentowano w Kijowie, podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego "Mołodist". Tournee zakończyło się w Berlinie, gdzie przed ponad 90 laty, w listopadzie, odbyła się prapremiera "Mani".

W opinii Kowalskiego trasa filmu po Europie było okazją do tego, by pokazać Polskę jako kraj, który "opanował nowoczesne technologie i potrafi je zastosować dla ochrony dziedzictwa narodowego". - To stawia nas na bardzo dobrej pozycji w skali międzynarodowej - ocenił dyrektor Filmoteki.

Film "Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów" opowiada historię miłości pracownicy fabryki papierosów Mani Walkowskiej do kompozytora Hansa van den Hofa i należy do jednego z pierwszych filmów w bogatym dorobku Poli Negri.

Jak podkreślił Kowalski, podczas poszczególnych pokazów starano się zwracać uwagę widzom na wyjątkowe walory artystyczne filmu: oryginalne zabarwienie taśmy, rzadko występujące w filmach fabularnych tamtego okresu zabiegi operatorskie - zbliżenia, ujęcia plenerowe, ciekawą scenografię według projektu Paula Leni, znanego reżysera filmów ekspresjonistycznych.

Projekt Filmoteki Narodowej wpisany został do programu kulturalnego polskiej prezydencji. Decyzja ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego o wyborze "Mani", jako filmu promującego polską kulturę podczas prezydencji nie wszystkim się spodobała. W marcu grupa filmowców m.in. Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Jacek Bromski zaprotestowali przeciwko tej decyzji podkreślając m.in., że "Mania" nie wytrzymuje porównania z innymi, odrzuconymi w konkursie na film promujący polską kulturę filmami. Zwolennicy akcji promocyjnej "Mani" argumentowali, że Pola Negri to jedyna wciąż rozpoznawalna polska gwiazda światowego kina.

Ostatecznie minister kultury Bogdan Zdrojewski zdecydował o zmniejszeniu kwoty dofinansowania projektu z 2,5 mln zł do 1,5 mln zł. To spowodowało rezygnację z seansów w pięciu miastach (pierwotnie pokazy miały się odbyć w dziesięciu stolicach świata: Berlinie, Brukseli, Kijowie, Londynie, Madrycie, Mińsku, Moskwie, Paryżu, Pekinie i Tokio).