Obchody święta Chanuki w Tykocinie

Chanuka, nazywana też świętem świateł, obchodzona jest na pamiątkę zwycięstwa żydowskiego rodu Machabeuszy nad Seleucydami w 165 roku p.n.e. i ponownej konsekracji świątyni jerozolimskiej.

Zgodnie z tradycją, świece zapalono w specjalnym ośmioramiennym świeczniku, zwanym chanukija, ustawionym we wnętrzu tykocińskiej synagogi przed bimą (centralne miejsce w świątyni).

Jak powiedziała kierownik tykocińskiego oddziału Muzeum Podlaskiego w Białymstoku Maria Pisarska-Kalisty, w niedzielę po południu przypadł ósmy i ostatni dzień tego ruchomego święta (rozpoczęło się 21 grudnia po południu). Dlatego też na chanukowym świeczniku zapalono ostatnią, ósmą świeczkę. Dołączyła ona do pozostałych, zapalanych kolejno każdego świątecznego popołudnia. Chanuka zakończy się w poniedziałek po południu.

O tradycji święta zebranym opowiedziała Ninel Kameraz-Kos z Żydowskiego Instytutu Historycznego, która jest autorką książki poświęconej świętom i obyczajom żydowskim. Zaplanowano też koncert muzyki klezmerskiej. Jak mówiła Pisarska-Kalisty, nie zabraknie także tradycyjnego chanukowego poczęstunku - placków ziemniaczanych smażonych na oliwie.

Pisarska-Kalisty zaznaczyła, że muzealne obchody święta są swoistym "pokazem tradycji" i nie mają charakteru religijnego. Dodała, że muzeum wybrało dzisiejszą datę, by w uroczysty sposób zakończyć Chanukę. W poprzednich latach muzealne inscenizacje odbywały się w różne dni tego święta.

Chanuka rozpoczyna się zawsze 25. dnia miesiąca Kislew. Obchodzona jest na pamiątkę zwycięstwa żydowskiego narodu Machabeuszy nad wywodzącymi się z Syrii Seleucydami w 165 roku p.n.e. i poświęcenia świątyni jerozolimskiej. Seleucydzi zbezcześcili świątynię w Jerozolimie i usiłowali narzucić Żydom hellenistyczne wierzenia. Chanuka po hebrajsku znaczy "poświęcenie".

Po zwycięstwie Machabeusze zapalili w świątyni wielką menorę - specjalny świecznik; oliwy wystarczyło tylko na jeden dzień, ale menora paliła się aż osiem dni - do czasu, gdy uzyskano nową, odpowiednio czystą oliwę. Uznano to za cud. Od tamtego czasu Żydzi obchodzą Chanukę jako święto światła i święto radości.

Muzeum w Tykocinie, stanowiące oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, od lat organizuje obchody wszystkich najważniejszych żydowskich świąt. Tykocin był przed II wojną światową miasteczkiem typowo żydowskim, zostało tam do dziś wiele śladów życia tej społeczności; muzeum stara się pokazywać jej historię i tradycję.