Niezwykły dar dla Muzeum Powstania Warszawskiego

Fotografie przekazał działacz podziemia niepodległościowego z Grójca, Jerzy Przybysz. Wszedłem w ich posiadanie tuż po zakończeniu wojny. Dał mi je na przechowanie wysoko postawiony działacz podziemia, Kazimierz Rybkowski. Zdjęcia przez wiele lat przeleżały w moim domowym archiwum, bo nie bardzo miałem je komu przekazać. Dopiero kiedy mój syn odwiedził Muzeum Powstania Warszawskiego, uświadomił mi, że powinienem je tam zdeponować, jako świadectwo tego dość słabo znanego okresu w historii Warszawy - opowiadał podczas uroczystości przekazania fotografii darczyńca.

Zdjęcia prawdopodobnie zostały wykonane w październiku 1944 roku, po kapitulacji Powstania Warszawskiego i opuszczeniu stolicy przez mieszkańców, a przed wykonaniem rozkazu zburzenia Warszawy przez Niemców.

Autor i okoliczności ich powstania nie są znane. Darczyńca jest zdania, że mógł to być jakiś członek konspiracji, któremu udało się przedrzeć do pilnowanej jeszcze przez Niemców stolicy.

Na fotografiach znalazło się przede wszystkim centrum Warszawy - al. Jerozolimskie, ulice Marszałkowska, Świętokrzyska, Krucza czy Hoża, place Trzech Krzyży, Grzybowski i Za Żelazną Bramą oraz to, co zostało z kluczowych dla tej okolicy budynków, takich jak gmach Dworca Głównego i budynek PAST-y, a także Ogród Saski. Zdjęcia przedstawiają także niektóre miejsca na Mokotowie m.in. ul. Puławską.

Ta kolekcja zdjęć będzie dla nas bogatym źródłem wiedzy historycznej zwłaszcza, że dotyczy najsłabiej znanego okresu historii II wojny. Fotografie pozwolą nam także zidentyfikować, które budynki zostały zniszczone podczas walk powstańczych, a które - w wyniku akcji burzenia stolicy przez Niemców. Na fotografiach znalazło się bowiem wiele budynków, których nie zobaczyli już warszawiacy wracający do stolicy na początku 1945 roku - zaznaczył wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, Paweł Ukielski.