Nie będzie śledztwa ws. antysemickich książek

Rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie Maciej Kujawski powiedział, że tym samym umorzenie stało się ostateczne; nikomu nie przysługuje prawo do złożenia zażalenia.

Sprawa książek pt. "Poznaj Żyda", "Jedwabne geszefty", "Antypolonizm Żydów polskich", sprzedawanych w księgarni w podziemiach kościoła pw. Wszystkich Świętych przy pl. Grzybowskim, stała się głośna w 2003 r.

Warszawski sąd utrzymał wtedy umorzenie wszczętego w 2002 r. śledztwa w sprawie "publicznego nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych i wyznaniowych" oraz "publicznego znieważenia grupy ludności pochodzenia żydowskiego z powodu przynależności narodowej i wyznaniowej", przez rozpowszechnianie publikacji w księgarni. Polskie prawo przewiduje za to do 3 lat więzienia.

Stołeczna prokuratura umorzyła śledztwo "z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego". Powołała się m.in. na fakt, że właściciel księgarni, autorzy i wydawcy książek "kategorycznie zaprzeczyli, by ich zamiarem było znieważenie jakiejkolwiek grupy osób z powodu jej przynależności narodowej lub wyznaniowej lub nawoływanie z tych powodów do nienawiści".

W opinii dla prokuratury historyk prof. Jerzy Tomaszewski "zasadniczo pod każdym względem" negatywnie ocenił te książki, uznając, że mają one "charakter antysemicki i sprzyjają kształtowaniu postaw antysemickich wśród czytelników".

Śledzący całą sprawę "Tygodnik Powszechny" przypominał, że w sprawie księgarni podjęto interwencje u proboszcza, w stołecznej kurii oraz u prymasa Polski, które jednak niczego nie zmieniły - inkryminowane wydawnictwa nadal tam sprzedawano.

Po liście ówczesnego Rzecznika Praw Obywatelskich Andrzeja Zolla do ministra sprawiedliwości Prokuratura Krajowa postanowiła w 2004 r. zbadać raz jeszcze sprawę. Zapowiedziano dodatkowe opinie biegłych.

Prokuratura zamówiła takie opinie. Jak powiedział Kujawski, znany historyk prof. Andrzej Chojnowski ocenił, że treść inkryminowanych publikacji "nie jest zgodna z aktualnym stanem wiedzy historycznej", gdyż wiele z nich powstało kilkadziesiąt lat temu. Według naukowca, choć publikacje są stronnicze, to tylko jedna z nich, pt. "Poznaj Żyda", znieważa całą grupę narodowościową ze względu na jej pochodzenie, przypisując jej wiele negatywnych stereotypów.

Nową opinię językoznawczą opracowała prof. Barbara Bartnicka z Uniwersytetu Warszawskiego.

Według Kujawskiego, nowe opinie, w porównaniu z poprzednimi, nie wprowadziły żadnych nowych okoliczności, które pozwoliłyby podjąć umorzone wcześniej śledztwo. Dlatego też jeszcze w 2006 r. prokuratura odmówiła wznowienia śledztwa. Ostatnio prokuratura poinformowała też o tym RPO.