Naukowcy podpatrzyli podskakujące jajka
Japońscy naukowcy udowodnili, że ugotowane
na twardo jajka potrafią "same" skakać do góry - czytamy w
serwisie Nature.com. Nie zobaczymy tego jednak na wielkanocnym
stole - uspokajają badacze - do podpatrywania harców jajek
potrzebny jest bowiem specjalny laboratoryjny sprzęt.
13.04.2006 16:10
Dlaczego nie można obserwować zjawiska na pisankach we własnej kuchni? Jajka skaczą na bardzo niewielką wysokość - co najwyżej jednej dziesiątej milimetra, a cały podskok trwa tylko kilka tysięcznych sekundy.
Już cztery lata temu fizyków z Japonii oraz z Uniwersytetu Cambridge zaintrygowało, dlaczego obracające się wokół własnej osi jajko nagle samo podnosi się do pozycji stojącej. Po serii eksperymentów, udało im się wyjaśnić siły kierujące tym zjawiskiem - część energii obrotowej zamieniała się w siłę "ciągnącą" jajko do góry.
Wtedy też badacze zaczęli się zastanawiać, czy te same siły mogą sprawić, że jajko na chwilę oderwie się od powierzchni i podskoczy do góry. Fotografie sugerowały, że jest to możliwe, ale brakowało dowodów.
Dostarczył je dopiero teraz zespół z japońskiego Uniwersytetu Keio. Badania trwały aż dwa lata, gdyż na potrzeby eksperymentów naukowcy musieli skonstruować specjalną maszynę, podłączoną do kamer, mikrofonów oraz czujników elektronicznych.
Klucz do sukcesu to odpowiednie zakręcenie leżącym na płaskiej powierzchni jajkiem, w tempie 1800 obrotów na minutę - tłumaczy szef zespołu Yutaka Shimomura.
Najpierw eksperymenty prowadzono z użyciem metalowego jajka, które - jak wykazały wszystkie urządzenia pomiarowe - podskakiwało do góry. Po sukcesie ze sztucznym jajkiem naukowcy powtórzyli badania już na prawdziwym - ugotowanym na twardo. Kamery zarejestrowały jak jajko, które zaczęło szybko się obracać i kilkakrotnie podskoczyło, zanim na chwilę stanęło "na sztorc".
Jak tłumaczą, podskoki są wywoływane przez różne zakłócenia ruchu szybko obracającego się jajka - powodem może być np. minimalna asymetria jajka albo nierówność na jego skorupce.
Badania te wyglądają dość niepoważnie, ale naukowcy przekonują, że fizyka zabawnych podskoków jajek ma przełożenie na inne, istotne procesy inżynieryjne. Dlatego też, chcą kontynuować eksperymenty - kolejnym etapem ma być zbadanie, czy skaczą także surowe jajka. Jego ruchy są znacznie bardziej skomplikowane, ze względu na płynną zawartość skorupki - podkreślają Japończycy.
