NATO - organizacja polityczno-wojskowa

Sojusz Północnoatlantycki jest organizacją międzynarodową o charakterze polityczno-wojskowym z siedzibą w Brukseli. Został powołany na podstawie art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych, który potwierdza prawo do obrony zbiorowej.

Członkowie pierwotni: USA, Kanada, Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, Portugalia, Dania, Norwegia oraz Islandia. Później do Traktatu Północnoatlantyckiego, zwanego też Waszyngtońskim, przystąpiły: Turcja i Grecja (1952) Republika Federalna Niemiec (1955), Hiszpania (1982), Polska, Czechy i Węgry (1999).

Najwyższym organem kierowniczym jest Rada NATO (NAC). Tworzą ją przedstawiciele wszystkich państw członkowskich. Sesje Rady NATO odbywają się dwa razy w roku. Posiedzeniom roboczym przewodniczy sekretarz generalny NATO, który reprezentuje również Sojusz w stosunkach zewnętrznych. Ważną strukturą jest także Stała Rada NATO, którą tworzą stali przedstawiciele państw członkowskich Sojuszu.

Naczelnym organem wojskowym jest Komitet Wojskowy podlegający Radzie NATO i Komitetowi Planowania Obrony.

Obszar strategiczny Sojuszu jest podzielony na Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych w Europie (SACEUR) i Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych na Atlantyku (SACLANT).

Podpisany 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie. Dwunastu członków- założycieli zadeklarowało w traktacie gotowość do wspierania stabilizacji i dobrobytu w strefie północnoatlantyckiej, wolę poszanowania celów i zasad Karty Narodów Zjednoczonych oraz ochrony wspólnie uznawanych wartości, w tym demokracji, swobód obywatelskich i rządów prawa.

Na mocy art. 5, państwa członkowskie sojuszu zobowiązały się do traktowania zbrojnej napaści na terytorium któregokolwiek z nich jako agresji skierowanej przeciwko sobie i zgadzają się udzielić napadniętemu wszelkiej możliwej pomocy, w tym przy użyciu sił zbrojnych.

Artykuł piąty to kluczowy artykuł traktatu. Brzmi on: "Strony uzgadniają, że atak zbrojny na jedną lub więcej spośród nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważany za atak przeciwko im wszystkim; i w konsekwencji są zgodne, że - jeżeli dojdzie do takiego ataku zbrojnego - każda z nich, korzystając z prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony (...) pomoże tak zaatakowanej stronie lub stronom (...) aby przywrócić i utrzymać bezpieczeństwo obszaru północnoatlantyckiego".