Meller do Rosjan: rozwiążcie sprawę Katynia
Szef polskiej dyplomacji wezwał Rosję do ostatecznego rozwiązania kwestii zbrodni katyńskiej. Stefan Meller, który przebywa w Moskwie na rozmowach z rosyjskimi władzami wyraził też nadzieję, że sprawa ta zostanie doprowadzona do końca.
15.11.2005 | aktual.: 15.11.2005 14:12
W grudniu zeszłego roku IPN oficjalnie ogłosił wszczęcie polskiego śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej. Trzy miesiące wcześniej, po 14 latach, swoje dochodzenie w tej sprawie umorzyła strona rosyjska.
Oznacza to, że sprawcom mordu katyńskiego nie zostały postawione zarzuty, a sama zbrodnia, według Rosjan, nie była ludobójstwem. Innego zdania jest IPN. W uzasadnieniu wszczęcia polskiego śledztwa zaznaczono, że ofiarami zbrodni byli jeńcy wojenni, a jej celem - wymordowanie części polskiego narodu. Prokuratorzy IPN uważają, że za zbrodnie odpowiedzialni są zarowno ci, którzy wykonywali rozkazy, jak i ich mocodawcy, czyli około dwóch tysięcy osób.
Mimo wcześniejszych deklaracji Moskwa nie chce przekazać Polsce wszystkich akt umorzonego w Rosji śledztwa. Prokurator Małgorzata Kuźniar-Plota z IPN przypomina, że rosyjskie postanowienie o umorzeniu śledztwa zostało opatrzone klauzulą tajności. Do tej pory nie wiadomo więc, jakie były powody decyzji o umorzeniu postępowania.
Prokurator Kuźniar-Plota podkreśliła, że polscy prokuratorzy, badający sprawę mordu katyńskiego, nie mogą też zapoznać się ze wszystkimi aktami znajdującymi się w archiwach rosyjskich. Wyjaśniła, że z ponad 180 tomów akt udostępniono im zaledwie 67. Podkreśliła, że ma nadzieję, iż w przyszłości zostanie z nich zdjęta klauzula tajności.
Instytut Pamięci Narodowej od blisko roku prowadzi własne śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej. Prowadząca je Małgorzata Kuźniar-Plota powiedziała, że przesłuchano już ponad 1300 osób. Wśród nich są najbliżsi zamorodwanych oraz osoby, które przebywały w obozach jenieckich i zostały z nich zwolnione.
Mianem zbrodni katyńskiej określa się wymordowanie przez NKWD blisko 22 tysięcy polskich jeńców wziętych do niewoli po agresji Związku Sowieckiego na Polskę. W tej liczbie ponad 15 tysięcy stanowili więźniowie obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. NKWD rozstrzelało ich od kwietnia do maja 1940 roku w Katyniu, Charkowie oraz Miednoje.
Prawda o zbrodni katyńskiej była ukrywana przez ponad pół wieku. Informację o odkryciu masowych grobów w Katyniu pierwsi podali Niemcy w kwietniu 1943 roku. Kilka dni później radio moskiewskie zakomunikowało, że zbrodnię popełnili Niemcy w 1941 podczas zajmowania okolic Smoleńska. Próby wyjaśnienia sprawy przez rząd polski z pomocą Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, doprowadziły do zerwania przez Kreml 25 kwietnia 1943 roku stosunków polsko-radzieckich. Wersję o eksterminacji polskich jeńców przez hitlerowskie Niemcy upowszechniała propaganda Związku Radzieckiego, a za nią - władze PRL.
Dopiero 13 kwietnia 1990 roku Związek Radziecki przyznał, że zbrodnię popełniło NKWD. W 1992 roku Borys Jelcyn ujawnił dokumenty obciążające zbrodnią katyńską sowieckie biuro polityczne i Józefa Stalina. Rok później, podczas wizyty w Polsce rosyjski prezydent przekazał dokumentację katyńską. W 60. rocznicę zbrodni katyńskiej, w 2000 roku, w Katyniu, Charkowie i Miednoje zostały otwarte polskie cmentarze.
