Mam 18 tysięcy dzieci na całym świecie

Nie czuję się Bogiem, jestem tylko technikiem – o zapłodnieniu in vitro na łamach miesięcznika "Zdrowie" opowiada dr Yona Barak, światowej sławy embriolog, przewodnicząca Światowego Towarzystwa Embriologów „Alpha”.

Jeśli para współżyje ze sobą rok bez żadnego zabezpieczenia (bez zajścia w ciążę)
. Na świecie, a więc i w Polsce co piąta para ma kłopot z poczęciem dziecka. U kobiet po 30. roku życia prawdopodobieństwo ciąży spada do 28%, a po 40., coraz trudniej zajść w ciążę, zwłaszcza pierwszą. Procent prawdopodobieństwa gwałtownie spada. Tymczasem coraz częściej kobiety decydują się na zostanie matkami w późniejszym wieku.

Niektóre przyczyny znamy, a innych nie. Jeśli chodzi o kobietę, mogą się np. pojawić kłopoty mechaniczne, np. z drożnością jajowodów w wyniku infekcji czy aborcji. W efekcie komórka jajowa nie może przedostać się do miejsca, w którym zostałaby zapłodniona przez plemnik. Mogą być kłopoty natury genetycznej – kiedy zapłodniona komórka jajowa (embrion) nie może się zagnieździć wewnątrz macicy. U mężczyzn są to przyczyny genetyczne, skutek napromieniowania np. W terapii nowotworów, nadmiernej obecności estrogenów w wodzie, w efekcie mężczyźni mają obecnie mniej plemników niż ich dziadkowie. Czasem w spermatozoidzie jest blokada i może być tak, że mężczyzna ma dość plemników, ale ma kłopoty z ejakulacją.

Wystarczy jeden. Od 1992 można przeprowadzić zapłodnienie in vitro metodą ICSI, czyli poprzez wstrzyknięcie pojedynczego plemnika do komórki jajowej. Tę metodę stale się zresztą ulepsza.

Powiedziałabym, żeby przyszła z mężem lub partnerem. Taką sprawę para powinna załatwiać razem, posiadanie dziecka to sprawa dla dwojga i problem zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Oboje trzeba zdiagnozować. Zresztą może to być bardzo prosty problem, czasem pary po prostu – niewłaściwie się kochają, w złej pozycji lub źle liczą cykl kobiety i dlatego nie mają dzieci. W klinice nie zaczynamy od proponowania od razu zapłodnienia in vitro, ale od zbadania i zdiagnozowania przyczyny niepłodności. Może się okazać, że wystarczy rozmowa z seksuologiem, psychologiem, czy terapia hormonalna, aby problem został rozwiązany.

To jest bardzo indywidualne, choć mężczyznom rzeczywiście trudniej powiedzieć sobie: „mam problem z płodnością”.

Najpierw trzeba przeprowadzić wszystkie badania. U kobiety przede wszystkim hormonalne, w tym poziomu estradiolu w trakcie cyklu owulacyjnego. Cykl zaczyna się od stymulacji hormonalnej, która polega na pobudzaniu jajników do produkcji komórek jajowych. Kiedy jest ich dostatecznie dużo, kobieta przyjmuje hormon HCG, kończący stymulację i wówczas możemy pobrać kilka komórek jajowych. Kilka dni wcześniej pobieramy plemniki, bo nie wiemy dokładnie, kiedy nadejdzie dzień, w którym będzie można pobrać komórki jajowe.. Potem łączymy plemnik z komórką jajową (tu jedną z metod jest ICSI – czyli wstrzyknięcie plemnika do komórki jajowej), i jeśli wszystko przebiega prawidłowo, czyli jeśli zachodzą prawidłowe procesy podziału komórkowego, czekamy 24 godziny. Potem umieszczamy zarodek w macicy. Po 11 dniach robimy badanie krwi, aby sprawdzić, czy kobieta jest w ciąży.

To normalna ciąża i podlega normalnej kontroli. Chociaż zdarza się, że pacjentka traktuje siebie szczególnie, wyjątkowo o siebie dba, ponieważ miała więcej kłopotu niż inne z poczęciem.

Nie powinien pić ani palić. Jeśli bierze jakieś leki, powinien to skonsultować z andrologiem, czy nie wpłynie to na jakość jego plemników.

Mój kolega z Izraela, prof. Bartuf, wynalazł niedawno mikroskop, który pozwala na powiększenie plemnika sześć tysięcy razy. To pozwala nam zajrzeć do wnętrza jego główki, ocenić DNA i wybrać do mikromanipulacji najlepszy egzemplarz. Stosowane do tej pory mikroskopy powiększały najwyżej 400 razy. A mikroskopy elektronowe niszczą plemnik.

Wszystkie przedmioty, które mają kontakt z plemnikiem lub jajeczkiem są jednorazowego użytku. Pipeta, strzykawka, probówki są podpisane. Nie ma takiego niebezpieczeństwa.

Teoretycznie bardzo długo, jednak moim zdaniem, z medycznego punktu widzenia, nie powinno się ich trzymać dłużej niż dwa-trzy lata. Potem mogą zajść w nich rozmaite niekorzystne zmiany. W praktyce o losie zamrożonych embrionów decyduje para małżeńska lub sąd.

Dziesięć lat temu najlepsze kliniki mogły się pochwalić 20% ciąż. Dziś kobiecie poniżej 30. roku życia zapewniamy szansę sukcesu w 40%. Tylko co trzecia kobieta zapładniana in vitro ma dziecko, czyli 70% zabiegów kończy się niepowodzeniem.

WHO uznaje niepłodność za chorobę społeczną W wielu krajach zachodnich leczenie niepłodności jest objęte ubezpieczeniem zdrowotnym. W Polsce tak nie jest, ale ludzie maja tak silną motywację, że często biorą na to specjalnie kredyt. Cena standardowego cyklu to 5500 zł, do tego należy doliczyć cenę leków.

To na razie wielka zagadka. Pierwsze dziecko z próbówki, Louise Brown, nie ma jeszcze dzieci. Kolejne dzieci są zdrowe, ale jeszcze nie są w wieku, w którym moglibyśmy się przekonać, jak będzie z ich płodnością.

Nie, prawdopodobieństwo poczęcia bliźniąt jest takie samo jak przy zapłodnieniu naturalną metodą, bez wspomagania. Kiedyś było rzeczywiście inaczej, do macicy wszczepiano 2,3 embriony, więc było większe prawdopodobieństwo.

Nie, ja jestem tylko technikiem.

18 tysięcy na całym świecie. Ale nie utrzymuję z nimi kontaktu. Po prostu wiem, że są.

Rozmawiała Natalia Skipietrow