Kompromistrz - Tomasz Rudomino

Rozmowa odbyła się 16 stycznia 2009 roku w Warszawie

– ...

– Nie.

To dlaczego siedzi pan w tym gabinecie, pan, zapalony podróżnik i obieżyświat?

– Po co podróżujemy? Żeby odbyć przygodę albo doznać czegoś nowego, nie zawsze miłego, ale nowego. To jest w moim życiu przygoda, podróż w jakieś doświadczenie. Mam pełną świadomość tego, że jestem tu tymczasowo, ale podróże mają swój początek i koniec.

– Mogę się posłużyć uchwałą rady nadzorczej, że jestem tutaj na trzy miesiące.

– Któregoś dnia, niedawno, rzeczywiście zapytałem siebie: co ja tutaj robię...?

– Oczywiście, trochę tęsknię za Wyspą Wielkanocną albo Amazonką. To nie jest tak, że staram się uromantycznić...

– W ludziach, którzy zawodowo podróżują, jest potrzeba ścigania za czymś, taka tęsknota. Więc ja to traktuję jak przygodę. I mam poczucie tymczasowości, nie w tych kontekstach farmazonalnopodobnych, jak pan to określił, ale z racji faktów, które nadejdą.

– Nieuchronnych faktów politycznych.

– Tak, los ustawy jest mi w sensie konkretnych zapisów bliżej nieznany, lecz intencje są jasne.

A może jest pan mężczyzną, który chce poczuć, jak to jest, kiedy ma się władzę, w tym wypadku decydowania o programach, o ludziach? Ma pan 50 lat, dotąd zdarzyło się panu piastować władzę, ale mniejszą. Może to jest taka przygoda 50latka z władzą?

– Pan przywołał spółkę Ad Novum, wydawcę „Trybuny”. Tam nie było żadnej władzy, to było zadanie finansowe zadane mi przez właściciela. I tylko tyle. Miałem jednak okazję być także szefem dużego wtedy tygodnika, mając trzydzieści parę lat, czyli nie jestem pozbawiony doświadczenia władzy. Więc na pewno nie dla samej satysfakcji, próżności, bo o próżność pan pyta – jak sądzę – jestem tutaj. Powiem coś, w co pan nie uwierzy...

– Ja z tą telewizją jestem związany wiele lat, jestem jednym z niewielu członków zarządów, który zna montażystów, kamerzystów, oświetleniowców. Jestem wśród nich rozpoznawalny nie dlatego, że nagle stałem się bohaterem paru gazet. Znam telewizję i znam bolączki tych ludzi. I zawsze chciałem coś w tej telewizji zmienić, żeby było tu – i użyję trywialnego, banalnego słowa – normalnie.

– Racjonalnie, dobrze, pożytecznie, niedrogo.

– Pewnie ma pan rację. W dzisiejszych czasach w ten sposób nie można myśleć, bo socjalizm dalej w telewizji funkcjonować nie może. W rozumieniu wyłącznie troski o pracowników. A terapeutą nie zostanę, bo nie potrafię leczyć.

– Wajda ma oczywiście rację, ponieważ koszty stałe telewizji wciąż rosną i są gigantyczne. I nikt nie ma na to wpływu, być może poza ustawodawcą, władzą polityczną, która mogłaby rozwiązać taką telewizję publiczną.

– Mówię to trochę wbrew sobie, bo nie spotka się to z aprobatą ludzi tu zatrudnionych, lecz muszę pamiętać, że żadnemu z zarządów nie udała się taka pełna restrukturyzacja. I nawet mój ulubiony prezes Wildstein rozbił się o rafy tutejszych struktur. Oczywiście nie tylko o nie, ale to jest inny problem. Montażyści, oświetleniowcy, redaktorzy, panie z biur są potrzebni, tylko w jakichś normalnych, zdrowych, funkcjonujących zasadach i ilościach. I chyba nie ma innego rozwiązania, żeby to zmienić.

– To jest stosowany manewr, lecz bardzo bolesny. Ale bolesne jest też stwierdzenie, że ta firma ma przerosty w każdym wymiarze. A musi konsumować coraz więcej, żeby żyć.

– Sugeruje pan niemożność rozwiązania problemów, które stanęły przed telewizją. No dobrze, to odniosę się do takiej postaci, trochę historycznej, a trochę literackiej, użyję banalnego skojarzenia walki z wiatrakami. Czy ta walka z wiatrakami...

– Który z nas jest kim... Czekałem na to pytanie...

– Pyta pan na serio?

– Więc wyliczę kilka powodów, dla których możemy mówić o wiatrakach: nieuchronność ustawy, otoczenie i praktycznie brak możliwej do zrealizowania, słusznej drogi restrukturyzacji od strony finansowej, menedżerskiej. Z tego punktu widzenia nie ma żadnego powodu, żebym tu był. Myślę, że moi poprzednicy tylko dlatego tego nie mówili, że mieli komfortową sytuację: duże wpływy, gigantyczny abonament, słabszy rynek w sensie konkurencji, wystawne życie w stylu bogatego i lubiącego swoje uciechy baszy. U mnie tego nie ma. Nie mam ani takich cech, ani takich możliwości. Więc może pozostanie nam walka z wiatrakami.

– Tak.

– Ale to moje upodobanie nie dotyczy polityki, tylko człowieka.

– W Wildsteinie dostrzegłem coś innego. Nie do końca się zgadzam, a może w ogóle się nie zgadzam z jego światopoglądem, choć mamy na przykład wspólne upodobania literackie czy podobny gust kulinarny. Ale Wildstein chciał rozbić skostniałą strukturę, układy, układziki polegające głównie na zależnościach towarzyskofinansowych, które jak pajęczyna, że użyję tej zgrabnej metafory, tę firmę oplątały. On chciał to rozbić zarówno od strony producenckiej, wewnętrznej, jak i biurokratycznej. Pan pyta o to, na ile jego poglądy czy upodobania polityczne miały odbicie w programie... A ja nie o tym mówiłem. Podobała mi się jego bezkompromisowość.

– Kocham się też w Che Guevarze, choć to śmiesznie dzisiaj brzmi...

– W takich rewolucyjnych odruchach jest coś romantycznego. Kiedy jeżdżę po Ameryce Południowej, a uwielbiam ten kontynent, zwłaszcza mojego gwatemalskiego bohatera, czyli Andrzeja Bobkowskiego, to szukam takich bohaterów dla siebie, takich właśnie trochę niespełnionych marzycieli czy rewolucjonistów.

– Ideały są różne, ale typ rewolucjonisty jest podobny. To mnie ujęło w Wildsteinie.

– Gdyby to wszystko, co pan powiedział, było prawdą, toby mnie brzydziło, ale ja nie wiem, czy tak jest. Czy ten background jest prawdziwy, czy jest tylko złym PRem, czy przyklejoną łatką. W Polsce przedwojennej jest postać, o której chcę zrobić film. To Mieczysław Lepecki, adiutant Piłsudskiego. Kiedy marszałek umarł, Lepecki zaangażował się w coś, co można nazwać patriotyzmem. Chciał, żeby Polska miała kolonie, ale nie wiązało się to z myśleniem kretyńskomocarstwowym. Polska utraciła po traktacie wersalskim obszary, o których myślała, że jej przypadną, a zostały po stronie niemieckiej. Niemcy z kolei straciły kolonie, które otrzymały wtedy mandat Ligi Narodów. I Polska chciała mieć udział w przyszłym podziale mandatowym kolonii, a Lepecki się w to zaangażował. Chciał, żeby Polska była mocna, silna, zdrowa, bogata. Był patriotą. Dzisiaj jest symbolem głupiego Polaka, pamiętamy tylko hasło: „Żydzi na Madagaskar”, bo to był też element tej kampanii, jego rozmowy z Francuzami i próba przesiedlania tam
obywateli polskich. Ale przecież nie o to chodziło w tym wszystkim. Chciał coś osiągnąć, twierdząc, że to jest dobre dla jego kraju. Nie wiem, czy Farfał, bo ta metafora może jest zbyt daleka...

– Nie wiem, czy Farfał jest neofaszystą, czy był neofaszystą. Moim ulubionym malarzem jest między innymi Anselm Kiefer. Kiefer na biennale weneckim w 1983 roku namalował obraz, na którym pokazał faszystowskie symbole. I został okrzyknięty tym, który przywołuje je na nowo, a on je przywoływał w swoim dialogu z historią, ale oczywiście ich nie propagował. A dzisiaj jest zaszufladkowany jako neofaszysta w znaczeniu artystycznym. Więc nie wiem, czy prawdą jest to, co pan powiedział o Farfale...

– Nie, nigdy.

– Bo rozdzielam...

– Ale tego nie wiem.

– Nie wiem, może nie chciałem się dowiedzieć prawdy.

– Nie. Trzeba rozdzielić pewne rzeczy: jego osobę, mój życiorys i naszą pracę razem. My jesteśmy tutaj biznesowo, łączy nas pewien program prac w telewizji i nic więcej. Kierujemy tą spółką tak, jak rozum nam podpowiada, starając się wyjść z trudnych sytuacji. Jesteśmy partnerami w zarządzie bez zaglądania sobie do etykiet. Gdyby pan zapytał Romana Giertycha lub Piotra Farfała z ich historią polityczną, bo mojej nie ma żadnej, choć widać, że człowiek z moją biografią ma jakieś związki z lewicą, takie fakty w moim życiu były...

– Bo tak jest. Więc oni też nigdy ze mną nie usiedliby do rozmów, ponieważ nas strasznie wiele dzieli. A tu jest biznes. I nic więcej.

– Oczywiście wiedziałem to wcześniej, satysfakcja, o której pan mówi, była wynikiem przewidywania i realizacji pewnego planu. Wydarzenie z 19 grudnia przyjęte było przez media jako zaskoczenie. Podobnie reagowali zawieszeni...

– Mówiliśmy o rewolucjonistach, więc pewne rzeczy też robimy z odruchu serca, ale nie uwierzy mi pan oczywiście, gdybym powiedział...

– Że to, co się wydarzyło na posiedzeniu rady, było wynikiem fali entuzjazmu czy porywu serca, w którym przejęliśmy inicjatywę. Nie, to był dobrze rozrysowany plan.

– Podróże kształcą. Po prostu chodzi o kodeks. A ja go przeczytałem, bo musiałem zdać egzamin na członka rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa. Zdałem go zresztą bardzo słabo, chociaż pozytywnie, ale dostałem dyplom. I starczyło wiedzy.

– Czyżbyśmy wracali do problemu Sancho Pansy...? Nie zgadzam się z taką szeptanką. Myśmy podzielili między siebie bardzo wyraźnie odpowiedzialność i tego przestrzegamy.

– Tak, z wyjątkiem Agencji Informacji. Farfał odpowiada za swoje jednostki, ja za swoje, przy czym on, jako prezes zarządu, ma atuty: kadry, finanse i jeden głos więcej w zarządzie, więc może mnie przegłosować. Na razie nie zaszła taka sytuacja, ponieważ pewne cele są wspólne, niezależnie od straszliwych różnic w poglądach.

– W dziedzinie zarządzania kadrami czy administrowania poglądy nie mają dla mnie żadnego znaczenia. Natomiast w dziedzinie kształtowania wizji programowej do tej pory nie dał mi cienia sugestii, że chce się w to wtrącać. I tak samo ja zadeklarowałem wszystkim dyrektorom anten i szefom poszczególnych jednostek pełną swobodę kształtowania programowego. Sam też się usuwam, bo nie chciałbym, żeby moje z kolei – nie wiem – sugestie czy wskazówki były uznawane za poglądy.

– To wynika z procedur kodeksowych.

– Ale skąd pan wie, że meliorant nie może być dobrym zarządzającym w biurze zarządu? Ja tego nie wiem.

– Największy malarz w dziejach świata Paul Gauguin...

– Był maklerem giełdowym, niezłym. Nie wiem, jakie tkwią w ludziach talenty, i przekreślać to tylko dlatego, że jest jakaś historia partyjna... Mnie to nie obchodzi.

– I umarł w nędzy, nie mając na buty czy spodnie.

– Bardzo bym chciał, żeby w Telewizji Polskiej pojawiło się dobre, mocne, kształtujące rzeczywistość odbiorcy pasmo, od strony estetyki i roboty filmowotelewizyjnej lepsze niż Arte.

– Chciałbym, żeby społeczeństwo oglądające telewizję publiczną cieszyło się z dobrych filmów o Rembrandcie, o Turnerze czy impresjonistach, czy nawet serialem o życiu Paula Gauguina, żeby ludzie chcieli to oglądać i żeby to było zrobione zawodowo, profesjonalnie, pełną gębą.

– Dlatego mnie stąd wyrzucą, jak pan powiedział.

– Wiem i nie mam żadnej wątpliwości. Chętnie się temu poddam, to jest jak kupić bilet powrotny z podróży z Buenos Aires do Iguazú. Po prostu wrócę do innej bajki.

– Mnie mało obchodzi to, kto wygra wybory, mało obchodzi to, kto jest u władzy.

– Chciałbym, żeby w tej części programowej ludzie byli dobrze informowani, bez żadnych preferencji, sugestii ze strony dziennikarzy. Żeby to było z dystansem, bez emocji, bez wmawiania komukolwiek, że ten jest dobry, ten jest lepszy, a innego nie ma. Nie wiem, czy ten ideał uda mi się wprowadzić...

– Dziękuję bardzo, to w takim razie opowiadajmy o czymś, co się uda wprowadzić, może lepsze menu w stołówce, bo chyba na to mam wpływ?

– Chyba nie do końca.

– Chyba nie do końca kibicowałem, bo jestem chyba człowiekiem niewłaściwym do tego typu pytania.

– Jestem zawodowo globtroterem.

– Byłem za daleko od IV RP. Nie uczestniczyłem aktywnie w jej obserwacji, jej opiniowaniu.

– Mnie złe zachowania władzy nie dotknęły. Zawodowo mogłem robić to, co chciałem. I tyle. Ale to samo dotyczyło III RP. Ani III, ani IV RP nie zagrażała mojej egzystencji czy mojemu poczuciu obywatelskiemu, chociaż lubię Gombrowicza.

(tu prezes zaśmiał się radośnie, ale i chytrze) – Odsyłam do klasyka Andrzeja Bobkowskiego, do takiego cytatu, którego nie powtórzę w całości, ale brzmi jakoś tak: „sram na cały ziemski padół rzadkim gównem z góry na dół, sram na miasta i na wioski, na ulice oraz kioski”. Ja kibicuję wszystkim, którzy są fajni, weseli, otwarci, nie mają żadnych kompleksów. I nie jestem antysemitą, nie jestem homofobem, jestem rozwodnikiem, piję, uprawiam seks, gotuję, fotografuję, mam milion wad, które nie pasują do symbolu ani IV RP, ani poważnego biznesmena, członka zarządu TVP.

– Tak, wiem, źle skończę.

rozmawiał Piotr Najsztub

Tomasz Rudomino skończył 50 lat. Absolwent Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego.
Autor „Małego leksykonu sztuki współczesnej. Od abstrakcji amerykańskiej do postmodernizmu”. Laureat Nagrody I stopnia imienia Stanisława Wyspiańskiego. Podróżnik i dziennikarz. 
Były naczelny tygodnika „Kobieta i Życie” oraz miesięcznika "Pani”. Autor blisko 300 programów podróżniczych i filmów dokumentalnych. Od roku 2006 roku członek rady 
nadzorczej TVP z rekomendacji Samoobrony (choć nie jest i nie był członkiem tej partii), a od grudnia 2008 roku pełniący obowiązki członka zarządu. Ma doświadczenie na kierowniczych stanowiskach, bo w przeszłości był prezesem spółki Ad Novum, wydawcy 
„Trybuny”. Ma też uprawnienia pilota wycieczek zagranicznych.