Kolejne kroki w drodze do rozbrojenia nuklearnego
Opublikowana Deklaracja Końcowa konferencji przeglądowej Układu o Nierozprzestrzenianiu Broni Nuklearnej (NPT) zawiera szczegółowy plan kolejnych posunięć na drodze do rozbrojenia nuklearnego, w tym kontrowersyjną propozycję stworzenia strefy wolnej od wszelkiej broni masowej zagłady na Bliskim Wschodzie.
Przedstawiciele 189 państw - sygnatariuszy układu NPT przyjęli liczący 28 stron dokument przez aklamację ostatniego dnia organizowanej co 5 lat konferencji przeglądowej.
Zgodnie z uchwalonym planem pięć uznanych mocarstw nuklearnych - USA, Rosja, Wielka Brytania, Francja i Chiny - zobowiązało się do przyspieszenia redukcji ich arsenałów oraz do podejmowania innych posunięć zmierzających do zmniejszenia znaczenia broni nuklearnej.
Przewiduje się także zwołanie w 2012 roku konferencji poświęconej ustanowieniu na Bliskim Wschodzie "strefy wolnej od broni nuklearnej i innych broni masowej zagłady."
Idea zwołania takiej konferencji została wysunięta przez państwa arabskie a jej celem - jak podkreślają obserwatorzy - jest zmuszenie Izraela do rezygnacji z jego nieujawnionego dotychczas arsenału nuklearnego. Delegaci amerykańscy wyrażali jednak wątpliwości czy Izrael zgodzi się na udział w tej konferencji.
Po raz pierwszy konferencja przeglądowa zakończyła się uchwaleniem szczegółowych planów działania we wszystkich trzech segmentach układu NPT - nie rozprzestrzeniania broni nuklearnej, rozbrojenia nuklearnego i pokojowego wykorzystania energii nuklearnej.
Jak podkreśla Associated Press, mocarstwom nuklearnym udało się jednak usunąć z wcześniejszych wersji Deklaracji konkretnych terminów realizacji posunięć rozbrojeniowych. Odrzucono wniosek Kuby, która domagała się określenia roku 2025 jako "ostatecznego terminu całkowitej eliminacji broni nuklearnej."
Plan działania nie obejmuje czterech państw, które nie podpisały układu NPT a o których wiadomo, lub są podejrzewane, o posiadanie broni nuklearnej - Indii, Pakistanu, Izraela i Korei Północnej.
Deklaracja Końcowa nie wspomina o Iranie, który podejrzewany jest powszechnie o dążenie do uzyskania broni nuklearnej. Według Associated Press, Irańczycy starali się odwrócić uwagę uczestników konferencji od swojego programu atomowego i skupić ją na wielkich mocarstwach. Postępowanie delegacji irańskiej skrytykowała delegatka USA, podsekretarz stanu Ellen Tauscher.
Irańczycy nie stwarzali jednak problemów podczas uchwalania Deklaracji. Delegat Iranu Soltanieh, oświadczył, że chociaż dokument zawiera wiele braków, to jednak przewidziane w nim "ograniczone posunięcia stanowią krok naprzód na drodze do rozbrojenia nuklearnego."
Podczas kolejnej konferencji przeglądowej w roku 2015 ma być oceniony postęp w tych sprawach.
Ostatnia konferencja przeglądowa, zawartego przez 40 laty układu NPT, w 2005 r. zakończyła się bez uchwalenia deklaracji końcowej częściowo z winy ówczesnej republikańskiej administracji USA, która nie wyraziła zgody na propozycję zakazu wszelkich doświadczeń z bronią nuklearną.
Obecny prezydent Barack Obama popiera natomiast w całej rozciągłości rozbrojenie nuklearne i deklaruje dążenie do całkowitego wyeliminowania tej broni w skali światowej.
