Kazimierz Nowaczyk: komisja Millera od początku rozważała jeden scenariusz katastrofy

Kazimierz Nowaczyk: Chodzi nie tylko o nowe fakty, ale także np. o to, że komisja, nazywana później komisją Millera, była powołana dopiero pięć dni po katastrofie.

Pominięto polsko-rosyjskie porozumienie z 1993 r., zgodnie z którym powinna powstać komisja mieszana. Zamiast tego były oddzielne komisje w Polsce i w Rosji. Naruszono prawo lotnicze, bo na czele polskiej komisji stanął na początku pan Edmund Klich, szef "cywilnej" komisji badania wypadków lotniczych, podczas gdy powinna to była być osoba z instytucji podległej MON.

- Nie byli oni oficjalnym organem administracji państwowej. Nie mieli sprzętu. Mogli tylko obserwować badania prowadzone przez Rosjan. Były problemy z przepustkami. Rosjanie, jak chcieli, to wpuścili, jak nie chcieli, to nie wpuścili.

- Analiza przyczyn zgonu 96 ofiar została ograniczona do czterech członków załogi oraz gen. Andrzeja Błasika. Przystąpiono do badań z założeniem takiej, a nie innej koncepcji katastrofy. Dlatego badano tylko załogę i gen. Błasika, bo od początku była mowa o tym, że przebywał w kabinie. Nie badano żadnych innych ofiar.

- Stan ciał, miejsce ich znalezienia, różnice w obrażeniach mówią bardzo dużo o przebiegu wydarzeń. Mówią o tym wyraźnie wskazania dotyczące metody badania katastrof lotniczych dołączone w formie instrukcji do aneksu nr 13 konwencji chicagowskiej. Zalecane są one również przez NATO przy badaniu katastrof samolotów wojskowych.

- To jest chyba oczywiste. Będziemy wnioskowali o przeprowadzenie ekshumacji przez prokuraturę. Tak samo, jak będziemy chcieli przeprowadzić wiele innych ekspertyz.

- Prokuratura nie zaprzeczyła, że spektrometry ruchliwości jonów wykazały obecność środków wybuchowych. Natomiast próbki do badań laboratoryjnych, czyli wymazy na waciku zapakowane w folię, wysłano najpierw do Moskwy, gdzie były przez kilka miesięcy przechowywane w nieznanych warunkach. Gdy przyjechały do Polski, w CLKP przeprowadzono badania, których wyniki zostały zakwestionowane przez autorytety naukowe. Dwoje pracowników PAN prof. Krystyna Kamieńska-Trela i prof. Sławomir Szczepański przygotowało na zlecenie rodzin opinię, która podważyła wiarygodność wyników z CLKP i wskazała błędy w badaniach oraz jak należałoby je usunąć.

- Dwójka profesorów wskazała na popełnione błędy i pokazała, gdzie można to poprawić. Badań zgodnie z tymi wskazówkami nie przeprowadzono. Nic nie stało na przeszkodzie, żeby to zrobić.

- Aby tlenek węgla znalazł się we krwi potrzeba sekund. Tymczasem komisja Millera twierdzi, że pożaru w trakcie lotu nie było.

- Były ograniczone miejsca, gdzie pojawił się ogień. Nie można powiedzieć, że się paliło paliwo. W miejscach, gdzie były ogniska, nie było większości ofiar. W dodatku, raport komisji Millera mówi, że ofiary zginęły natychmiast, więc nie mogły wdychać tlenku węgla, i że nie ma oparzeń, popaleń, zwęglonych ciał. Nie zgadza się to wszystko.

- Polscy prokuratorzy odnaleźli fragment samolotu w odległości 40-50 metrów przed brzozą. Przy zderzeniu z prędkością 270 km/h z drzewem nie ma możliwości, żeby fragmenty skrzydła leciały do tyłu.

- Jeżeli przyjmiemy wnioski raportu Millera, to przed brzozą nie o drzewa, a o krzaki.

- Konstrukcja samolotu musi przetrwać bardzo duże obciążenia. Krzewy nic jej nie zrobią. Nie ma takiej możliwości.

- Krzaki o niedużej grubości gałęzi mają wyrwać ze spójnej konstrukcji mały fragment duraluminium? Idziemy w absurdy.

Mało tego. Na brzozie, na cienkiej gałązce zawisł fragment żebra z wewnętrznej części skrzydła. Mamy dokładne zdjęcia. Jeśli było uderzenie w brzozę, to drzewo nie upadło łagodnie. To był ogromny wstrząs. Czy w takiej sytuacji mała część skrzydła mogła zawisnąć na drzewie? I dlaczego złamana część drzewa upadła pod kątem prostym do kierunku lotu?

- To, że są odłamki, nie oznacza, że w drzewo uderzyło całe skrzydło. Jeżeli wcześniej coś się stało ze skrzydłem i rozpadło się ono na kawałki, to jakiś większy jego fragment mógł złamać brzozę.

- Są koncepcje przedstawione na zespole parlamentarnym i na konferencjach smoleńskich, mówiące, że ten końcowy fragment skrzydła odpadł wcześniej w wyniku eksplozji. Jako członek podkomisji mówię tylko i wyłącznie o tym, co można uznać za fakty. Nie chcę ich w tej chwili interpretować.

Nie można obecnie podać ewentualnego wpływu na badany przebieg katastrofy pojedynczych faktów i informacji, które nie zostały uwzględnione przez komisję Millera. Być może niektóre z nich rzeczywiście nie będą miały wielkiego znaczenia, ale nagromadzenie tych nieuwzględnionych rzeczy świadczy o tym, że komisja Millera od początku rozważała tylko i wyłącznie jeden scenariusz przebiegu katastrofy.

- Na przykład archeolodzy nie mieli wątpliwości, że na miejscu katastrofy, przed pierwszymi śladami uderzenia w ziemię, znaleźli rozerwane i okopcone części. Nawet podali teorię, jak do tego doszło. Ich zdaniem wpadły one do silnika. To zupełnie nieprawdopodobne, bo wtedy silnik zostałby rozerwany.

Jest też zdjęcie premierów Tuska i Putina, gdy stoją nad wrakiem i przed nimi widać fragment salonki prezydenta. Widać, że jest wypalony i poddany bardzo wysokiemu ciśnieniu.

- Nie zbadano tej sprawy do końca.

- Co zrobić?! Ile lat badano i przy okazji zniszczono dowód! Nagranie rozmowy z Jaka-40 to był jedyny dowód z nagrań, który przybył do Polski bez żadnego pośrednictwa Rosjan. I co zrobiono?! Ten fragment, gdzie chor. Muś mówił, że powinna być zapisana wypowiedź o 50 metrów, został zniszczony podczas odtwarzania.

- Prokuratura podaje, że nagranie uległo zniszczeniu.

- Bo tego fragmentu, gdzie mogło paść polecenie zejścia na 50 metrów, nie ma. Zniknął!

- Twierdzenie, że może nie padły, nie ma żadnych uzasadnień. W ogóle tego nie rozważajmy. Mówię o zniszczeniu dowodu. Nikt za to nie odpowiedział. Największa katastrofa i niszczy się dowody podczas ich badania.

Jest mi wstyd za państwo polskie, gdy widzę, co się działo w obliczu tej katastrofy. Powinniśmy głęboko schować raport Millera, bo jest on podważeniem autorytetu państwa. To była jedna z najtragiczniejszych katastrof w historii lotnictwa i opublikowanie takiego raportu, gdzie są ewidentne błędy, przekłamania i ukrywanie faktów, jest nieakceptowalne! Czegoś takiego nie wolno zostawić.

- Jest osiem kopii nagrań z kokpitu. Wszystkie różnią się czasem trwania, nawet do dwóch minut. I na tym zakończymy rozmowę na ten temat, bo to świadczy o wiarygodności kopii.

- Nie zostało ustalone, jaka jest odpowiedzialność kierownika lotów i dowódcy statku powietrznego przy tym typie podejścia, jaki był w Smoleńsku. Zgodnie z prawem lotniczym komisja nie orzeka co do winy i odpowiedzialności.

- Winni byli piloci - to stwierdzenie komisji Millera.

- Nie ma? Braki w wyszkoleniu, zejście poniżej minimum to odpowiedzialność pilotów. To jest oskarżenie pilotów.

- Do końca nie jest rozstrzygnięte, jaki obowiązywał kąt podejścia i czy należało schodzić od 9 czy od 10 kilometrów przed pasem. To jest cały czas brak zaufania do nagrania z kokpitu. Nie wiadomo, czy pada słowo dziewięć, czy dziesięć.

- W pamięci rejestratora ATM-QAR w jednym miejscu mogą się zapisać dwie informacje - albo awaria układu hydraulicznego nr 1, albo alarm TAWS. Taki zapis pojawił się dwa razy. O ile za pierwszym razem był zgrany z alarmem TAWS #34, to w drugim przypadku nie zgadza się czas. Ten zapis w rejestratorze jest wcześniej niż alarm TAWS o około jedną sekundę. Wychodzi więc na to, że jest to awaria systemu hydraulicznego.

- W tym punkcie w pamięci urządzenia ATM zapisały się dwie wysokości radiowe - 37,5 m i 18,5 m, ale przy tym drugim zapisie widnieje informacja o awarii radiowysokościomierza. A wysokość baryczna zanotowana w TAWS-ie #38 to 36,5 m.

- Komisja Millera nie analizuje lotu samolotu za brzozą, a TAWS #38 nagrał się już później. Według komisji Millera taka analiza była już niepotrzebna, bo samolot musiał ulec katastrofie. Według komisji Millera samolot był znacznie niżej i ścinał roślinność. A teraz, jak się okazało, wiemy, że po prostu samolot był wyżej, dużo wyżej. Jakie będą skutki tego, zobaczymy.

- Odpowiedź Marka Dąbrowskiego (członka podkomisji smoleńskiej, którego dr Nowaczyk poprosił o odpowiedź na pytanie dotyczące tego zagadnienia): W rozmowie z kontrolerem lotów pilot Tu-154M na pytanie o wysokość odpowiedział w pewnym momencie "Dwa sto", czyli dwieście metrów. Taką wysokość wskazywał wtedy wysokościomierz baryczny. Tymczasem komisja Millera przyjęła, że pilot w ogóle nie korzystał z wysokościomierza barycznego po tym, jak go przestawił. "Dwa sto" jest już później. W stenogramie komisji ta wypowiedź była oznaczona jako nierozpoznana.

- W raporcie firmy ATM podano, że dane poprawne kończą się o godz. 8.41:02,5 (według czasu warszawskiego). Dane poprawne. Pytanie, czym są "dane niepoprawne" i kiedy się kończą.

- Kończy się tuż przed godz. 8.41:05. Tam się kończą wszystkie zapisy. Komisja Millera miała te dane. Uznała te, które wykraczały poza 8.41:02,5 za dane nieprawidłowe. Pytanie, co to znaczy "nieprawidłowe" w przypadku katastrofy.

- Najważniejsze jest pierwsze zdanie, że ostatnie poprawne dane kończą się o godzinie 8:41:02,5. W profesjonalnym raporcie podaje się taki przebieg lotu, jaki się uzyskało z rejestratorów i ewentualnie pisze się, że coś jest nieprawidłowe i dlaczego, a w raporcie komisji Millera nigdzie nie podano całkowitego zapisu ATM! Podano od razu z fragmentem zastąpionym zapisem z rosyjskiego rejestratora. To jest zafałszowanie danych.

Ten jeden fakt powinien spowodować, że raport Millera można podrzeć. W raporcie można znaleźć tylko i wyłącznie odczyt ATM, który się kończy o 8:41:02 i potem jest - nawet nie wyróżniony w żaden sposób - odczyt z MŁP. I to jest nazywane raportem z odczytu polskiej czarnej skrzynki ATM QAR.

- W materiałach komisji Millera. Tyle mogę powiedzieć.

- Komisja Millera, tak naprawdę, nie pisze nic o zapisie KBN.

- MAK podaje, że KBN nagrywa do końca i korzysta tylko z niego w swoim raporcie. Polski raport podaje, że zapis KBN kończy się wcześniej, a Rosjanie mówią, że jest dłuższy. Kto ma rację? Nie wiem, a dotyczy to jednego z głównych dowodów w badaniu katastrof lotniczych.

Rozmawiał Rafał Lesiecki