Jean-Marie G. Le Clezio laureatem literackiego Nobla

Jean-Marie Gustave Le Clezio już od kilku lat był wymieniany wśród kandydatów do tego prestiżowego wyróżnienia. Francuski prozaik urodził się 13 kwietnia 1940 roku w Nicei, w rodzinie, która miała swoje korzenie związane z byłą kolonią francuską - Mauritiusem. Studiował w tamtejszej College Litteraire Universitaire. Po ukończeniu studiów wyjechał do USA, pracując jako nauczyciel.

Już pierwsza powieść "Le Proces-Verbal", którą opublikował w wieku 23 lat, przyniosła mu sławę i została uhonorowana nagrodą Renaudot. W 1978 roku opublikował "Mondo et autres histoires", powieść, która jest uznawana za jedno z ważniejszych dokonań współczesnej literatury francuskiej. W Polsce znane są trzy jego książki - "Protokół", "Pustynia" i "Onitsza".

Przez kilkanaście lat Le Clezio opublikował około 30 książek - od zbiorów opowiadań, przez powieści, po tomy esejów. Jego karierę można podzielić na dwa etapy. Od 1963 do 1975 roku Le Clezio fascynował się formalnymi eksperymentami z językiem i narracją, tworząc w tym samym nurcie francuskiej literatury awangardowej co Georges Perec i Michel Butor.

Od 1967 do 1970 roku wielokrotnie podróżował do Panamy, gdzie mieszkał wśród Indian i poznawał ich język. Zainteresowanie kulturą indiańską znalazło odbicie w kilku jego książkach, między innymi w "Hai". W swojej prozie autor demonstruje sprzeciw wobec współczesnej, zautomatyzowanej cywilizacji.

W późnych latach 70. styl Le Clezio przeszedł gwałtowną zmianę; pisarz porzucił eksperymenty, w jego dziełach zaczęły się pojawiać takie tematy jak wspomnienia z dzieciństwa, młodości, podróży. Ta zmiana przyniosła mu prawdziwą popularność wśród czytelników. W 1994 roku w ankiecie francuskiego magazynu literackiego "Lire" 13% czytelników uznało Le Clezio za największego żyjącego francuskiego pisarza.

Jean Marie Le Clezio zajmuje się również tłumaczeniem mitów Indian północnoamerykańskich. Przez kilka lat wykładał na uniwersytecie stanu Nowy Meksyk w USA.

Wśród faworytów do tegorocznego literackiego Nobla wymieniani byli między innymi: niemiecka pisarka Herta Mueller, poeta z Korei Południowej Ko Un, izraelski pisarz Amos Oz, Carlos Fuentes z Meksyku i włoski eseista Claudio Magris.

Polscy pisarze czterokrotnie otrzymywali literackiego Nobla. W 1905 roku - Henryk Sienkiewicz, w 1924 - Władysław Reymont, a w 1980 roku - Czesław Miłosz. Ostatnią polską noblistką była Wisława Szymborska, która otrzymała nagrodę w 1996 roku.

Przez 107 lat przyznawania Literackiej Nagrody Nobla siedem razy nagrody nie przyznano, a czterokrotnie wyróżniono nią dwie osoby. Wśród laureatów znalazło się zaledwie jedenaście kobiet.

Najczęściej Nobla dostawali pisarze i poeci z obszaru języka angielskiego - 22 razy. Ustępują im liczebnością Skandynawowie (nagrodzeni 14 razy) oraz twórcy francuskojęzyczni, których na liście noblistów jest 12. Dwanaście razy odbierał też Nobla literat niemieckojęzyczny. Kolejna grupa laureatów nagrody Nobla to Słowianie (11), w tym czwórka Polaków oraz czwórka Rosjan, jeden Jugosłowianin i jeden Czech. Listy nagrodzonych Słowian dopełnia Josif Brodski, piszący zarówno po rosyjsku, jak i angielsku (nagrodę otrzymał jako obywatel USA).