Jak się wybiera papieża?

Prawo głosu na konklawe ma 117 kardynałów spośród 184, z których 114 zostało mianowanych przez Jana Pawła II. Jest wśród nich 20 Włochów, 11 Amerykanów, 6 Niemców, 6 Hiszpanów i pojedynczy Kardynałowie z innych krajów, w tym 4 kardynałów Polaków: prymas Józef Glemp, biskup Zenon Grocholewski (prefekt Kongregacji Wychowania Katolickiego), Franciszek Macharski (arcybiskup krakowski) a także z poza Polski Kardynał Marian Jaworski (arcybiskup lwowski).

I faza prae-scrutinium, podczas której następuje przygotowanie i rozdzielenie kart do głosowania (po dwie lub trzy każdemu kardynałowi elektorowi), wylosowanie wśród wszystkich kardynałów trzech Skrutatorów, trzech wyznaczonych do zebrania głosów od chorych (zwanych w Infirmarii) oraz trzech rewizorów do kontroli poprawności głosowania.

Kartę do głosowania przygotowuje się w formie prostokąta z napisem w górnej połowie_ Eligo in Summum Pontificem_ podczas gdy w dolnej pozostawia się miejsce na wpisanie imienia elekta. Kardynałowie wypełniają swoje karty wyraźnym charakterem pisma możliwie nierozpoznawalnym by nikt postronny nie domyślił czyj to głos.

Zanim nastąpi faza głosowań Kaplicę Sykstyńską muszą opuścić wszyscy ci księża, którzy uczestniczyli we wstępnych ceremoniałach. Po ich wyjściu Kardynał Diakon zamyka drzwi i otwiera je gdy jest to konieczne np. gdy kardynałowie-infirmarii wychodzą, po głosy od chorych. Chorzy kardynałowie znajdujący się w swoich pokojach oddają swój głos wrzucając go do specjalnej kasetki. Jeśli kardynał jest na tyle chory, że nie jest w stanie pisać, jeden z trzech Infirmarii lub inny kardynał-elektor, wybrany przez chorego (po złożeniu przysięgi na ręce samych Infirmarii co do zachowania tajemnicy), dokonuje za niego wspomnianych czynności.

Następnie kaseta trafia do Kaplicy i zostanie otworzona zaraz po oddaniu głosów przez wszystkich kardynałów a znajdujące się w niej głosy trafią do wspólnej urny. Sami kardynałowie-infirmarii wypełniają własne karty zaraz po pierwszym z kardynałów by mieć czas na zbieranie głosów poza murami Kaplicy.

Każdy kardynał elektor po zapisaniu i zgięciu karty na pół, trzymając ją podniesioną przynosi ją do ołtarza, na którym jest postawiona urna do zebrania kart. Po dojściu do urny Kardynał wypowiada głośno krótką przysięgę, kładzie swój głoś na talerzu, z którego następnie jest wprowadzany do urny. Wracając na swoje miejsce kłania się jeszcze przed ołtarzem. Gdyby któryś z Kardynałów pomylił się przy wpisywaniu kandydata musi złożyć swoją kartę na czworo i również ją oddać.

Następnie po oddaniu głosów przez wszystkich kardynałów elektorów następuje pomieszanie kart poprzez potrząśnięcie urną i ich liczenie. Jeśli okaże się, że liczba kart nie odpowiada liczbie elektorów, wszystkie karty są spalane poczym kardynałowie przystępują do kolejnego głosowania.

Obliczenie głosów: Skrutatorzy siadają za stołem ustawionym przed ołtarzem. Pierwszy z nich bierze kartę, otwiera ją, spogląda na wypisane imię elekta i przekazuje drugiemu liczącemu. Następnie ten zaś, sprawdziwszy ponownie imię elekta, przekazuje kartę trzeciemu, który czyta je głośno po to, aby wszyscy głosujący kardynałowie mogli zaznaczyć dany głos na specjalnie przygotowanym arkuszu papieru, który uprzednio otrzymali. Gdyby przypadkiem któryś z Kardynałów oddał dwie karty do głosowania złożone razem i z zapisanym na obu tym samym nazwiskiem, Skrutatorzy liczą tylko jeden głos. W przypadku gdyby karty zawierały dwie różne nazwiska, głos taki jest nieważny, ale całego głosowania nie unieważnia się.

Po zakończeniu obliczania kart kardynałowie skrutatorzy sumują liczbę głosów oddanych na różnych kandydatów i odnotowują je na osobnym arkuszu. Ostatni ze Skrutatorów nawleka karty na nitkę zawiązuje ją na węzeł i pozostawia w osobnym naczyniu lub na skraju stołu.

III faza post-scrutinium czyli liczenie głosów, ich kontrola i spalenie kart.

Skrutatorzy sumują wszystkie głosy złożone na poszczególne osoby i jeśli któryś z nich otrzymał dwie trzecie głosów zostaje wybrany Biskupem Rzymu. W przeciwnym przypadku głosowanie będzie powtórzone. Zanim to nastąpi kardynałowie rewizorzy kontrolują jeszcze karty do głosowania i obliczenia dokonane przez kardynałów skrutatorów.
Natychmiast po kontroli, zanim kardynałowie elektorzy opuszczą Kaplicę Sykstyńską, wszystkie karty są spalane. Gdyby jednak odbyło się drugie głosowanie zaraz po pierwszym, karty spala się razem po drugim głosowaniu (czego efektem jest czarny dym z komina na dachu Kaplicy). Po każdej sesji Kardynał Kamerling sporządza sprawozdanie z wynikami głosowań, które wszystkie razem wręczy nowemu papieżowi.

Według tej samej procedury kardynałowie głosują przez kolejne trzy dni (maksymalnie 7 razy), wybierając zawsze rano nowych Skrutatorów, Infirmarii i Rewizorów.

Jeżeli nadal kardynałowie nie uzyskują zgody odnośnie osoby, która ma zostać wybrana na papieża następuje jednodniowa przerwa na modlitwę i swobodne rozmowy pomiędzy głosującymi. Po tym dniu kardynałowie przystępują do kolejnych głosowań i gdy ponownie w 7 odbytych głosowaniach nie nastąpi wybór ustala się kolejną, drugą przerwę.

Po tej przerwie kardynałowie elektorzy przystępują do trzeciej już serii 7 głosowań. Jeżeli nadal żaden z kandydatów nie otrzyma większości kwalifikowanej dwóch trzecich głosów następuje trzecia przerwa. I ponownie Kardynałowie elektorzy mogą oddawać głosy przez kolejne 7 sesji.

Jeżeli nadal po 28 sesjach głosowań nie nastąpi wybór nowego papieża kardynałowie elektorzy zostaną poproszeni przez Kardynała Kamerlinga o wyrażenie opinii, co do sposobu dalszego działania. Będą musieli zdecydować czy kolejnym głosowaniu zostanie zastosowana zasada absolutnej większości głosów (większości bezwzględnej) wobec wielu kandydatów czy tylko dwóch, którzy w bezpośrednio poprzedzającym głosowaniu otrzymali najwięcej głosów.

Znakiem obwieszczającym dokonanie wyboru nowego papieża będzie biały dym z komina unoszący się nad kaplicą Sykstyńską. Po dokonanym wyborze Kardynał Dziekan lub najstarszy z kardynałów w imieniu wszystkich elektorów prosi elekta o wyrażenie zgody na przyjęcie wyboru na papieża. Po otrzymaniu zgody elekt proszony jest jeszcze o podanie imienia, jakie przyjmuje. Jeżeli elektem jest osoba bez święceń biskupich otrzymuje je na miejscu. Na papieża może zostać wybrana osoba spoza Kolegium Kardynałów, czyli nie uczestnicząca w samym konklawe. Jednak dotychczas nie było takiego przypadku.

Już na końcu konklawe nowo wybrany papież odbiera od kardynałów elektorów wyrazy należnej mu czci i posłuszeństwa a następnie pierwszy z Kardynałów Diakonów z balkonu Bazyliki Watykańskiej ogłasza oczekującym na placu wiernym dokonany wybór i imię nowego papieża słowami Annuntio vobis gaudium magnum - Habemus Papam („Ogłaszam wam wielką radość - mamy papieża”). Bezpośrednio po tym nowy papież udziela Błogosławieństwa Apostolskiego Urbi et Orbi.

Konklawe kończy się natychmiast po przyjęciu wyboru przez nowego papieża, chyba że on sam zdecyduje inaczej.

Opracował: Artur Balana

Rok konklawe Liczba dni konklawe Liczba głosowań Wybrany na papieża Imię papieża
* 1903* 3 7 Giuseppe Sarto * Pius X*
* 1914* 4 10 Giacomo della Chiesa * Benedykt XV*
* 1922* 5 14 Achille Ratti * Pius XI*
* 1939* 2 3 Eugenio Pacelli * Pius XII*
* 1958* 4 11 Angelo Roncalli * Jan XXIII*
* 1963* 3 6 Giovanni Battista Montini Paweł VI
1978 VIII 2 4 Albino Luciani Jan Paweł I
* 1978 X* 3 8 Karol Wojtyła * Jan Paweł II*
*2005 IV * ? ? ? ?