Instrument "Łącząc Europę" (CEF) zmienia polską kolej

Kolej to jeden z najbardziej ekologicznych środków transportu – najszybsze na polskich torach Pendolino zabiera na pokład ok. 400 pasażerów, a więc tyle co 80 samochodów osobowych. Transport kolejowy umożliwia również najbardziej komfortowy sposób podróżowania po Polsce. Podróż pociągiem nie wymaga stawienia się na dworcu minimum dwie godziny przed wyjazdem. Dworce zlokalizowane są najczęściej w centrach miast, dzięki czemu dojazd do nich jest dużo łatwiejszy niż na jakiekolwiek lotnisko. Kolej łączy nie tylko duże miasta, ale także metropolie z mniejszymi miastami. To szybki i ekologiczny sposób na pokonywanie mniejszych i większych odległości. Umożliwia nie tylko podróżowanie dla rekreacji, ale również codzienny dojazd do pracy, szkoły czy przejazdy w celach biznesowych. To między innymi dlatego Unia Europejska, chcąc lepiej połączyć Europę i zbliżać do siebie ludzi, inwestuje w rozwój sieci kolejowej.

10 lat temu, w Brukseli, państwa Unii Europejskiej utworzyły instrument finansowy pod nazwą: "Łącząc Europę" – CEF (Connecting Europe Facility), który ma przyczynić się do budowy transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). To z niego pochodziła duża część pieniędzy, która umożliwiła budowę nowej infrastruktury kolejowej w Polsce. Finansowe wsparcie CEF pomogło zrealizować inwestycje, dzięki którym sieć kolejowa może dalej prężnie się rozwijać. Modernizowane linie kolejowe pozwalają pasażerom na wygodniejsze podróżowanie i umożliwiają sprawniejszą obsługę transportu towarów. Warunki korzystania ze wsparcia finansowego CEF sprawiają, że wysiłek inwestycyjny dotyczący infrastruktury kolejowej skoncentrowano w Polsce na modernizacji i rozbudowie istniejącej sieci kolejowej, która wchodzi w skład TEN-T. Realizowane ze środków CEF prace modernizacyjne obejmują kluczowe dla prowadzenia ruchu kolejowego węzły – warszawski, śląski oraz krakowski, a także najważniejsze punkty generowania ruchu towarowego w Polsce – poprawę dostępu kolejowego do morskich portów w Gdańsku, Gdyni oraz Szczecinie i Świnoujściu, a od niedawna również w Policach. Umożliwiło to osiągnięcie historycznej zmiany polegającej na przeznaczaniu przez Polskę większych środków finansowych na inwestycje w transport kolejowy w porównaniu z transportem drogowym. Spośród pozyskanego przez polskich beneficjentów wsparcia CEF, ponad 84% środków dotyczy realizacji projektów w obszarze transportu kolejowego.

Sprawniejsze przemieszczanie się na bliższych odległościach jest równie ważne jak dalekie podróże. Dlatego CEF wpiera również modernizację infrastruktury kolejowej na obszarach polskich aglomeracji. Przykładem może być linia kolejowa E 30 na odcinku Kraków Główny Towarowy - Rudzice, na którym powstały dodatkowe tory dla pociągów obsługujących ruch aglomeracyjny. Dzięki nim pod Wawelem podróżowanie pociągiem stało się dużo wygodniejsze niż próba przebijania się przez uliczne korki.

Kolejnym przykładem są szybsze i znacznie bardziej komfortowe podróże po Aglomeracji Śląskiej. Dzięki dofinasowaniu z CEF udało się zmodernizować linie kolejowe na odcinku Most Wisła - Czechowice-Dziedzice - Zabrzeg. Inwestycja ta obejmowała również budowę nowoczesnych systemów sterowania ruchem i jednocześnie poprawiła przepustowość linii objętych projektem. Dzięki temu, na tej samej trasie, w ciągu doby może przejechać większa liczba pociągów. Modernizacji infrastruktury kolejowej towarzyszyła przebudowa obiektów służących obsłudze podróżnych w Czechowicach-Dziedzicach, Zabrzegu i Goczałkowicach-Zdroju, gdzie dostosowano perony i dostęp do nich do potrzeb pasażerów o ograniczonych możliwościach poruszania się.

Również mieszkańcy aglomeracji warszawskiej, dzięki projektom współfinansowanym ze środków CEF, dotyczącym modernizacji tzw. linii obwodowej oraz linii kolejowej nr 447 na odcinku Warszawa Włochy - Grodzisk Mazowiecki, zyskali sprawniejsze, wygodniejsze oraz bezpieczne połączenie z Warszawą.

Natomiast modernizacja linii nr 14 na odcinku Łódź Kaliska - Zduńska Wola to inwestycja, z której efektów mogą korzystać mieszkańcy Łodzi i okolicznych miejscowości.

Pieniądze z CEF to nie tylko łatwiejsze podróżowanie w obrębie aglomeracji, ale też pomiędzy nimi. W tym celu modernizowano linie kolejowe pomiędzy Wrocławiem a Poznaniem, Kędzierzynem-Koźlem i Opolem, jak również pomiędzy Siedlcami a Terespolem.

Priorytetem Unii w ramach instrumentu finansowego "Łącząc Europę" jest budowa sieci transportowej, która ma ułatwiać połączenia i integrację wszystkich europejskich regionów. Komfortowa podróż pomiędzy Polską a wszystkimi krajami Europy będzie możliwa, m.in. dzięki rozwojowi kolei dużych prędkości w naszym kraju. Pieniądze z CEF przeznaczono już na przygotowanie dokumentacji przyszłej budowy linii na trasie Warszawa - Poznań oraz polskiej części linii Katowice - Ostrava.

Docelowo – w 2050 roku – ma powstać spójna (interoperacyjna) sieć kolei w całej Unii Europejskiej. Szybsze przemieszczanie się jest ważne nie tylko dla ruchu pasażerskiego. Po tych samych liniach szybciej pojadą również przewożone towary. Usprawniony transport kolejowy przełoży się też na mniejszy ruch drogowy i na ekologię – im więcej pociągów towarowych, tym mniej TIR-ów na zatłoczonych ulicach.

Od 2014 roku na projekty kolejowe Polska otrzymała dofinansowanie z CEF o wartości 5,9 mld euro, co daje imponujące ponad 24 miliardy złotych! O tym, że to ogromny zastrzyk gotówki w skali całej Unii, świadczy to, że PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. są największym beneficjentem instrumentu CEF.

Choć dziś – ze względu na wojnę w Ukrainie – wydaje się to nieprawdopodobne, to Unia Europejska już rozpoczęła proces przygotowania infrastruktury transportowej do rozszerzenia na wschód. Tu największym wyzwaniem jest m.in. dostosowanie szerokości torów, która różni się na wschodzie Europy od tej stosowanej w Unii.

By udało się to zmienić, Polska wraz z Ukrainą, realizują wspólny projekt, który ma ułatwić ruch na kolejowych przejściach granicznych. Dzięki temu, strona polska wypracuje opcje modernizacji i zarządzania kolejowym przejściem granicznym w Dorohusku. Strona ukraińska zaś zmodernizuje ogółem około 57 km linii normalnotorowych z Dorohuska do Kowla oraz poprawi stan infrastruktury i sposób funkcjonowania kolejowych przejść granicznych w Jagodzinie i Mościskach.