Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie będzie dokumentować ofiary III Rzeszy
Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie po raz kolejny poprowadzi program dokumentacyjny "Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką". Do tej pory badacze zebrali dane osobowe dotyczące ponad 3,4 mln polskich ofiar hitlerowskich Niemiec.
Program stopniowo zmniejsza anonimowość ofiar niemieckiej okupacji z okresu II wojny światowej. IPN, który ogłosił konkurs na jego prowadzenie, rozstrzygnął na początku lipca, że w 2012 r. poprowadzi go Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie.
- Nie ma w Polsce rodziny, która nie byłaby w jakiś sposób prześladowana w czasie II wojny światowej. Ustalenie ofiar z imienia i nazwiska oraz ich losów jest naszym moralnym obowiązkiem, z którego nie wywiązały się niestety władze PRL. Dlatego po przeszło 70 latach od wybuchu drugiej wojny światowej chcemy ocalić od zapomnienia prześladowanych przez niemieckich okupantów polskich obywateli - powiedział prezes fundacji Dariusz Pawłoś.
Podkreślił, że program dotyczący ofiar III Rzeszy jest drugim po prowadzonym przez Instytut Yad Vashem z Jerozolimy programem, który tak kompleksowo i dokładnie dokumentuje losy ofiary drugiej wojny światowej. - Mamy nadzieję, że w tym roku uda się nam dodać 200 tys. nazwisk do ponad 3,4 mln już ustalonych polskich ofiar III Rzeszy - powiedział Pawłoś.
- W tym roku IPN zdecydował, że ta dokumentacja będzie prowadzona nie tak jak dotychczas przez okres trzech lat, ale tylko do 30 listopada 2012 r. - powiedział prezes fundacji, zwracając uwagę, że skuteczna realizacja programu wymaga współpracy z wieloma instytucjami.
- W tym roku chcemy skupić się na tym, żeby w naszym programie było jak najwięcej nazwisk obywateli polskich pochodzenia żydowskiego - mówił Pawłoś. Dokumentacja ta - jak poinformował - będzie wymagała współpracy m.in. z Instytutem Yad Vashem, Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie oraz z Międzynarodowym Biurem Poszukiwań w Bad Arolsen w Niemczech. W Polsce fundację wspierać mają muzea na Majdanku w Lublinie, w Bełżcu, Auschwitz-Birkenau, a także Polski Czerwony Krzyż i Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie.
- Podejmiemy próbę ustalenia jak największej liczby nazwisk ofiar niemieckiej Akcji Reinhardt oraz "Generalplan Ost" (Generalny Plan Wschodni - przyp.), czyli realizacji zbrodniczego planu germanizacji m.in. Zamojszczyzny. Mieszkańców tych terenów wysiedlano i deportowano do obozów koncentracyjnych, na roboty przymusowe lub do dystryktu warszawskiego. Na przełomie 1942 i 1943 r. wysiedlono mieszkańców 116 zamojskich wsi, które następnie zamieszkali Niemcy - przypomniał Pawłoś.
Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie na prowadzenie dokumentacji ofiar III Rzeszy otrzyma w 2012 r. 150 tys. zł. W 2011 r. koszt programu - jak informuje IPN na swojej stronie internetowej - wyniósł prawie 200 tys. zł.
O konkursie i znaczeniu programu o polskich ofiarach III Rzeszy dla badań nad okresem II wojny światowej mówił w niedawnej rozmowie z PAP historyk dr Waldemar Grabowski z Wydziału Badań Naukowych IPN. - To pierwsza próba utworzenia imiennej bazy informacyjnej o obywatelach polskich, którzy stracili życie lub byli poddani różnego rodzaju represjom ze strony okupantów w okresie II wojny światowej - podkreślił Grabowski.
Celem programu jest jak najdokładniejsze ustalenie liczby i danych osobowych polskich ofiar III Rzeszy z lat 1939-1945. Zbierane informacje dotyczą ofiar represji, będących obywatelami II Rzeczypospolitej wszystkich narodowości i wyznań.
Program jest realizowany od 2006 r. pod auspicjami IPN i resortu kultury. W pierwszych trzech latach prowadził go Ośrodek Karta, następnie do końca 2011 r. - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie.
W programie "Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką" uczestniczy kilkadziesiąt instytucji z kraju i z zagranicy. Dokumentowane są represje wobec m.in. żołnierzy, więźniów, robotników przymusowych, osób wysiedlonych, nieletnich ofiar wojny i okupacji. Zebrane informacje są udostępnione na portalu internetowym www.straty.pl.
W czasie II wojny światowej Polska poniosła relatywnie największe straty i szkody demograficzne spośród wszystkich państw walczących i okupowanych. Do dzisiaj rozmiar tych strat oraz zakres represji nie jest dokładnie znany. W 1946 r. jeden ze współtwórców państwa komunistycznego w Polsce - Jakub Berman, oszacował, że liczba ofiar II wojny światowej wynosi 6 mln 28 tys.
W 2009 r. w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej IPN przedstawił publikację, zgodnie z którą w latach 1939-1945 zginęło od 5,6 do 5,8 mln polskich obywateli, w tym Żydów, Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, Czechów i Niemców, którzy byli obywatelami polskimi.