Edukacja dla sprawiedliwej transformacji – młodzi na pierwszej linii zmian

Zmiany klimatu, wyczerpywanie się zasobów naturalnych i rozwój nowych technologii to wyzwania, które wymagają nowego podejścia. W tym kontekście coraz częściej mówi się o sprawiedliwej transformacji – procesie przemian, który ma służyć nie tylko ochronie środowiska, ale też zapewnieniu stabilności społecznej i sprawiedliwości ekonomicznej. Dla Śląska, regionu o silnych tradycjach przemysłowych, to szansa i wyzwanie zarazem.

Według danych Eurostatu aż 41% mieszkańców regionów węglowych odczuwa niepewność co do swojej przyszłości zawodowej. Dlatego edukacja, prowadzona od najmłodszych lat, odgrywa kluczową rolę w przygotowaniu społeczeństwa do nadchodzących zmian. Projekt "Go green – go digital" ma za zadanie pokazać młodym ludziom, jak zrozumieć te procesy i jak się w nie włączyć.

Sprawiedliwa transformacja (z ang. Just Transition) to idea, która coraz mocniej wybrzmiewa w debacie o przyszłości regionów przemysłowych. W praktyce oznacza to stopniowe odchodzenie od węgla na rzecz zielonej gospodarki i cyfrowych technologii, przy jednoczesnym wsparciu społeczności lokalnych.

Śląsk to nie tylko przemysł, ale przede wszystkim ludzie – ich historia, tożsamość i codzienne życie. Dlatego nie chodzi o samo zamykanie kopalń, lecz o stworzenie alternatyw – nowych miejsc pracy, możliwości rozwoju i lepszego życia.

Postulaty sprawiedliwej transformacji:

• Zachowanie i tworzenie miejsc pracy poprzez inwestycje w nowe branże;
• Programy przekwalifikowania dla pracowników sektora górniczego;
• Wsparcie rodzin i społeczności dotkniętych zmianami;
• Zrównoważony rozwój miast i gmin – zielona energia, nowoczesna infrastruktura;
• Ochrona dziedzictwa kulturowego regionu;
• Prowadzenie dialogu z mieszkańcami na każdym etapie transformacji.

Co warto wiedzieć:

• Polska otrzyma z unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji ponad 3,8 mld euro, z czego duża część trafi na Śląsk;
• W regionie powstają nowe centra kształcenia zawodowego w dziedzinach takich jak energetyka wodorowa, zielone technologie czy IT;
• Trwają prace nad zagospodarowaniem terenów pogórniczych, m.in. pod kątem OZE i innowacji przemysłowych.

Plan działań:

1. Rozpoznanie potrzeb mieszkańców i gospodarki regionu;
2. Tworzenie projektów inwestycyjnych we współpracy z samorządami, firmami i uczelniami;
3. Realizacja programów szkoleniowych;
4. Wdrażanie nowych inwestycji technologicznych;
5. Monitorowanie efektów i bieżący dialog społeczny.

Edukacja jako fundament zmian

Projekt "Go green – go digital" kierowany jest do trzech grup młodzieży: uczniów Rybnickiego Uniwersytetu Dziecięcego, licealistów z Akademickiego LO oraz studentów Filii Politechniki Śląskiej. Dzięki warsztatom, wizytom studyjnym i kampaniom informacyjnym uczestnicy poznają m.in. podstawy gospodarki obiegu zamkniętego, odnawialnych źródeł energii i wyzwań transformacyjnych.

Dlaczego to tak istotne? Bo tylko świadome i zaangażowane społeczeństwo jest w stanie przeprowadzić transformację w sposób sprawiedliwy. Projekt uczy, że zmiany to nie tylko ryzyko, ale i szansa – na nowe kompetencje, miejsca pracy i zdrowsze środowisko.

W działania zaangażowani są także młodzi liderzy – promują lokalną tożsamość, ekologię i postawy prospołeczne. Organizują wydarzenia dla społeczności, współpracują z influencerami i budują pozytywny przekaz wokół transformacji klimatycznej.

Inwestycja w przyszłość

Trwający od października 2024 do czerwca 2026 roku projekt "Go green – go digital" ma na celu rozwijanie cyfrowych i ekologicznych kompetencji młodzieży. To inwestycja w przyszłość Śląska – regionu, który dzięki mądrym decyzjom może stać się liderem zrównoważonego rozwoju.

Jeśli chcesz uczyć się razem z nami, odwiedź naszą stronę internetową: https://go-green-go-digital.pl – tam zamieszczamy wiele ciekawych wiadomości.

Autorzy: Natalia Miler, Małgorzata Dobrowolska

Projekt "Go green – go digital" nr projektu: FESL.10.24-IZ.01-06E3/23 współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej, realizowany w ramach Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021–2027 (Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji) dla Priorytetu: FESL.10.00-Fundusze Europejskie na transformację dla Działania: FESL.10.24-Włączenie społeczne – wzmocnienie procesu sprawiedliwej transformacji.