Dyskusja o książce "Skazana na życie" Anny Langfus

W dyskusji, na którą zaproszono czytelników, wzięli udział autor posłowia do polskiego wydania książki Jean-Yves Potel, tłumaczka Hanna Abramowicz, przedstawicielka Ośrodka "Brama Grodzka" Agnieszka Zachariewicz oraz prezes wydawnictwa Prószyński i S-ka Artur Matys.

Twórczość Langfus jest ważna i wartościowa, niestety o tej autorce Polacy wiedzą zbyt mało; stąd idea poświęconych jej spotkań - wyjaśnił Matys.

"Skazana na życie" to niezwykle przejmujący zapis wspomnień kobiety, którą tragizm wojny przerósł. Która, jako osoba bardzo wówczas młoda, nie była nawet w stanie zrozumieć tego, co ją spotyka - powiedział Potel, będący w latach 2001-2005 radcą kulturalnym ambasady Francji w Polsce.

Zdaniem Abramowicz, "Skazana na życie", choć napisana znakomicie, jest książką trudną w lekturze ze względu na ogromny ładunek zawartych w niej emocji, który wstrząsa czytelnikiem.

Zmarła 42 lata temu w Paryżu Anna Langfus (z domu: Anna Szternfinkiel) we Francji - do której wyemigrowała w 1946 r. - była bardzo ceniona. Za swoją drugą powieść "Bagaże z piasku" ("Les bagages de sable") otrzymała tam w 1962 r. prestiżową literacką Nagrodę Goncourtów.

W Polsce jej twórczość wydano po raz pierwszy dopiero w 2008 roku - 19 lutego do sprzedaży trafiła pierwsza powieść w dorobku Langfus, "Skazana na życie" (tytuł oryginalny: "Le sel et le soufre" czyli "Sól i siarka") w tłumaczeniu Hanny Abramowicz.

Książka ta, choć opisane w niej postaci, na czele z główną bohaterką - młodą kobietą, są fikcyjne, została oparta na osobistych wspomnieniach autorki.

Na życiu Langfus tragicznym piętnem odcisnęły się wydarzenia II wojny światowej - Zagłada Żydów. Langfus, młoda Żydówka z Lublina, dziewczyna z dobrego domu, straciła wówczas męża i oboje rodziców. Przebywała w getcie lubelskim i warszawskim, była więziona przez gestapo, torturowana. Sama przeżyła, nigdy jednak nie otrząsnęła się z traumatycznych wspomnień i - choć bardzo tego pragnęła - nie mogła już żyć normalnie.

Autorką wstępu do polskiego wydania powieści jest Julia Hartwig, która uczyła się w Lublinie w tej samej szkole, co Langfus - w gimnazjum imienia Unii Lubelskiej.

"Akcja książki rozgrywa się w Polsce, pod okupacją niemiecką, kiedy to los każdego schwytanego przez gestapo Żyda był z góry przesądzony. Wypadki w niej opisane zaczerpnięte są najpewniej z przeżyć samej autorki" - napisała Julia Hartwig. "Dzieje tej młodej kobiety, której nieoszczędzona była żadna z udręk ściganej ofiary, budzą na przemian zgrozę i podziw dla jej niewyczerpanej siły żywotnej, dla jej inteligencji, która pozwalała wyjść z sytuacji zdawałoby się beznadziejnych, dla pogardy, jaką darzyła swoich prześladowców. Bieg wydarzeń i przeżycia z nimi związane opisane są z dokładnością wprost bolesną" - oceniła Hartwig.

"Widzimy tę młodą kobietę na ulicach getta, gdzie trupy leżące na ulicy nie przeszkadzają bogatym bawić się do upadłego w restauracjach dla wybranych" - pisze dalej Hartwig. "Losy Anny Langfus rzadko uzależnione są od dobrej woli ludzi, do których się zwraca o pomoc, częściej od pieniędzy, jakich w zamian żądają. Szmalcownicy i donosiciele pojawiają się raz po raz na kartach tej książki. Podłość, fałsz, chytrość i podstęp towarzyszą nieustannie jej drodze. Dołącza się do tego strach, zagrożenie i bezdomność. Ucieczka, nieustająca ucieczka".

Powieść "Skazana na życie" ("Le sel et le soufre") po raz pierwszy ukazała się we Francji w 1960 r. nakładem wydawnictwa Gallimard, zyskując uznanie francuskich krytyków.

Jak można ludzkimi słowami przywołać rzeczywistość, która jest nie na ludzką miarę? - mówiła Langfus w jednym z wywiadów. Trzeba ciszy, dużo ciszy między słowami, żeby usłyszeć krzyki ofiar. Przez długie lata milczałam. Potem napisałam "Skazaną na życie". Ale nawet teraz są to sprawy, które krępują, które uwierają. Są myśli, z którymi nie można się pogodzić - wyznała autorka.

Artur Matys powiedział, że wydawnictwo Prószyński i S-ka przygotowuje się do publikacji kolejnej książki Langfus, uhonorowanych Nagrodę Goncourtów "Bagaży z piasku". Powieść - również w tłumaczeniu Abramowicz - trafi do polskich księgarń najprawdopodobniej w pierwszym kwartale 2009 r.

Anna Langfus była także autorką sztuk teatralnych, słuchowisk radiowych i opowiadań. W Sarcelles koło Paryża, gdzie mieszkała w latach sześćdziesiątych, działa biblioteka jej imienia.