Dłużnikowi na etacie trzeba będzie zostawić więcej wynagrodzenia

Podstawą wymiaru kwot wolnych jest - zgodnie z art. 871 ?§ 1 kodeksu pracy - odpowiedni procent minimalnego wynagrodzenia brutto, pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków pracownika, o zaliczkę na podatek odprowadzaną do urzędu skarbowego oraz o pełną składkę zdrowotną wartości ?9 proc. podstawy wymiaru (interpretacje departamentów: Prawnego GIP z 16 października 2007 r., GPP-416-4560-465 /07/ PE, oraz Prawa Pracy MPiPS ?z 16 października 2007 r.). Tak jak nie ma jednej minimalnej pensji netto, tak nie występuje jedna kwota wolna od potrąceń. A to dlatego, że do zatrudnionych stosuje się różne koszty uzyskania przychodu, zaliczki podatkowe, a podatku niektórych z nich nie obniża się o miesięczną kwotę zmniejszającą zaliczkę (46,33 zł). Z uwagi na to występuje sześć wersji kwot wolnych od obligatoryjnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę i sześć opcji kwot wolnych od dobrowolnych ujęć ?z wynagrodzenia za pracę.

Kiedy przymus

Przy obowiązkowych potrąceniach z pracowniczej płacy kwoty wolne to:

- ?100 proc. minimalnego wynagrodzenia netto dla sum egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego na pokrycie innych świadczeń niż alimenty,

- ?75 proc. minimalnego wynagrodzenia netto dla nierozliczonych zaliczek pieniężnych,

- ?90 proc. minimalnej pensji netto dla kar pieniężnych >patrz tabele 1 i 2.

Przy egzekucji alimentów szef nie musi honorować kwoty wolnej. Obowiązuje wtedy tylko jeden limit - maksymalna dopuszczalna kwota ujęcia (tj. 3/5 wynagrodzenia netto podwładnego).

Aby obliczyć dokładne wartości kwot wolnych ?w 2015 r. dla poszczególnych obowiązkowych potrąceń z pensji pełnozatrudnionych, najpierw trzeba skalkulować podstawę wymiaru kwot, czyli minimalną pensję netto ?w sześciu wariantach. Ustaliliśmy ją w artykule „Wyższa pensja minimalna podniesie inne świadczenia i stawki" opublikowanym w „Prawie i Praktyce" ?9 grudnia br.

Dla niepełnoetatowców

Kwoty wolne od obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę są proporcjonalne do wymiaru czasu pracy. Jednak kontrowersje wzbudza to, jak je szacować dla zatrudnionych na część etatu. Przyjęły się dwie teorie:

- ?kwoty wolne dla pełnego etatu (odpowiedni odsetek minimalnego wynagrodzenia netto dla pełnego etatu) mnoży się przez niepełny wymiar czasu pracy,

- ?ustala się minimalne wynagrodzenie netto właściwe dla konkretnego wymiaru czasu pracy i mnoży przez stosowny procent przypisany do kategorii potrącenia.

Moim zdaniem poprawne jest pierwsze stanowisko, gdyż jest łatwiejsze i szybsze do stosowania.

W pierwszym ?roku

Istnieją rozbieżności co do tego, jaka kwota wolna wiąże przy obowiązkowych potrąceniach z wynagrodzenia osoby zatrudnionej w pierwszym roku pracy, której przysługuje przynajmniej minimalna stawka równa 80 proc. pełnej płacy minimalnej. W 2015 r. będzie ?to przynajmniej 1400 zł brutto miesięcznie (art. 6 ust. 2 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.). Problem w tym, że GIP oraz MPiPS mają odmienne zdania w tej sprawie. Resort uważa, że osobom w pierwszym roku pracy kwotę wolną liczymy od pełnej stawki minimalnego wynagrodzenia, a inspekcja - że od 80 proc. tej kwoty.

Za właściwe uznaję stanowisko, w którym podstawę wymiaru stanowi odpowiedni odsetek podstawy wymiaru równającej się 80 proc. pełnej pensji minimalnej netto (tak jak uważa PIP). Wartości minimalnego wynagrodzenia netto ?w pierwszym roku pracy ?w sześciu wariantach ustaliliśmy w artykule opublikowanym w „PiP" 9 grudnia.

Dobrowolne ujęcia

Pozostałe potrącenia są fakultatywne. Szef dokonuje ich wyłącznie za pisemną zgodą podwładnego, respektując jeden limit - kwotę wolną. Kwoty wolne od dobrowolnych potrąceń z wynagrodzenia wynoszą odpowiednio:

- ?100 proc. minimalnej płacy netto - przy odliczeniach na rzecz pracodawcy,

- ?80 proc. minimalnej płacy netto - przy odliczeniach na rzecz innych.

Przyjmuje się przy tym, że dobrowolne potrącenia z tytułu pożyczki zaciągniętej przez pracownika z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy z kasy zapomogowo-pożyczkowej oraz składki związkowej na rzecz zakładowej organizacji związkowej mieszczą się w kategorii ujęć dla podmiotów trzecich (innych niż zakład). Dlatego stosuje się wtedy niższą kwotę wolną - 80 proc. minimalnego wynagrodzenia netto.

Kwoty wolne od dobrowolnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę nie są proporcjonalne do wymiaru czasu pracy, według którego działa zatrudniony >patrz tabele 3, 4 i 5.