Czy Polacy wierzą w Boga?
Od początku lat 90. niezmiennie prawie wszyscy ankietowani Polacy (od 93% do 97%) określają się jako wierzący. Odsetek osób zaliczających się do raczej lub całkowicie niewierzących również pozostaje na mniej więcej stałym poziomie (od 3% do 7%) - wynika z najnowszego badania CBOS przekazanego Wirtualnej Polsce.
Charakterystycznym elementem wiary polskiego społeczeństwa jest trwałe i silne przywiązanie do praktyk religijnych, takich jak nabożeństwa, msze lub spotkania religijne. Pod tym względem poziom zaangażowania Polaków w ciągu ostatnich 20 lat pomimo okresowych wahań niemal się nie zmienił. Około połowy badanych przyznaje, że praktykuje co najmniej raz w tygodniu, niespełna jedna piąta - raz lub dwa razy w miesiącu, średnio co piąty respondent twierdzi, że uczestniczy w obrzędach religijnych kilka razy w roku, a mniej więcej co dziesiąty przyznaje, że w ogóle nie bierze w nich udziału.
W ciągu ostatniego dwudziestolecia zarówno autodeklaracje wiary, jak i uczestnictwo w praktykach religijnych pozostają na stabilnym wysokim poziomie. Nie oznacza to jednak, że religijność Polaków i ich przywiązanie do Kościoła w żaden sposób się nie zmieniają. Jak wynika z badań przeprowadzonych w sierpniu 2008 roku - w ciągu trzech lat, jakie upłynęły od śmierci Jana Pawła II, zaszły niekorzystne zmiany w funkcjonowaniu lokalnych parafii.
Mniej osób uczestniczy w ich życiu religijnym i społecznym, osłabło także poczucie przynależności i więzi z parafią. Ponadto przybyło osób, które nie mają poczucia podmiotowości i nie odczuwają potrzeby współtworzenia lokalnego środowiska parafialnego.
W porównaniu z sytuacją z przełomu wieków podwoił się (z ok. 3% do ok. 6%) odsetek osób niezdecydowanych, obojętnych religijnie lub niewierzących. Od czasu śmierci papieża-Polaka, po początkowo istotnym wzroście, z roku na rok zmniejsza się liczba deklaracji stosowania się do zaleceń Kościoła. Przybywa natomiast tych, którzy przyznają, że wiarę przeżywają na swój własny sposób.
O tym, że w sferze religijności Polaków dokonują się pewne przeobrażenia, świadczą analizy wskaźników wiary, a przede wszystkim praktyk religijnych. Zmienia się religijność polskiej młodzieży i mieszkańców największych aglomeracji, a poniekąd także osób z wyższym wykształceniem oraz mieszkańców polskich wsi.
Nie ulega wątpliwości, że bez względu na analizowaną grupę społeczną wyjątkowy dla polskiej religijności okazał się rok 2005 - czas choroby i śmierci Jana Pawła II. W tym czasie wskaźniki dotyczące wiary i praktyk znacząco wzrosły. Jednak - jak się okazało - w żadnej z analizowanych kategorii społecznych to swoiste „wzmożenie religijne” nie przetrwało próby czasu.