Co zmienić w szkolnictwie wyższym?

Projekty ustaw powstały w związku ze zmianą sytuacji uczelni, gwałtownym wzrostem liczby studentów, pojawieniem się dużej liczby uczelni niepublicznych. Mają na celu dostosowanie polskiego szkolnictwa wyższego do wymogów UE i kompleksowe uregulowanie systemu szkolnictwa wyższego w Polsce (obecnie obowiązują trzy ustawy).

Szefowa Kancelarii Prezydenta Jolanta Szymanek-Deresz przedstawiając prezydencki projekt powiedziała, że integruje on interesy uczelni publicznych i niepublicznych. Podkreśliła, że projekt rozwiązuje problem "patologicznej" wieloetatowości wykładowców akademickich. W praktyce ustawa będzie dopuszczać dwuetatowość, pod warunkiem że drugi etat nie będzie działalnością konkurencyjną wobec uczelni macierzystej - wyjaśniła.

Szefowa Kancelarii Prezydenta zaznaczyła również, że projekt przewiduje zwiększenie finansowania z budżetu państwa studiów stacjonarnych w uczelniach niepublicznych.

Prezydencki projekt przewiduje m.in. rozliczanie studentów w systemie punktowym (ECTS) i wydawanie dyplomów ukończenia studiów razem z suplementem opisującym kompetencje absolwenta. Wprowadza zasady odpłatności za studia nie pozostające - w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - w kolizji z konstytucją.

Prezentując poselski projekt, Maria Nowak (PiS) zauważyła, że w szkolnictwie wyższym trzeba przede wszystkim zmienić model kariery naukowej nauczycieli akademickich oraz zasady finansowania uczelni wyższych. Podkreśliła, że projekt nadaje uczelniom niepaństwowym takie same uprawnienia do nadawania stopni kwalifikacji zawodowych jak uczelniom państwowym i tym samym zmniejsza różnice w poziomie kształcenia.

Projekt poselski przewiduje m.in. likwidację Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych oraz zwiększenie liczby studentów (o studentów uczelni niepublicznych) otrzymujących bezzwrotną pomoc materialną. Ponadto wprowadza nowy model kariery naukowej, który ma pomóc w wypełnieniu tzw. luki pokoleniowej. Posłowie chcą, by naukowcom ze stopniem doktora nadawać tytuł profesora pomocniczego i tym samym umożliwić im prowadzenie i recenzowanie prac doktorskich.

Wiceprezes NIK Zbigniew Wesołowski zabierając głos w debacie powiedział, że w obydwu projektach uwzględniono wyniki kontroli szkół wyższych przeprowadzone przez Izbę. W projektach uregulowano bardzo ważne problemy, m.in. wieloetatowość, jakość kształcenia - podkreślił.

Danuta Grabowska (SLD) i Iwona Śledzińska-Katarasińska (PO) zgłosiły kilka uwag do projektów, ale oceniły, że obydwa dostosowują szkolnictwo polskie do wymagań tzw. procesu bolońskiego, który zmierza do ujednolicenia szkolnictwa we wszystkich krajach UE do 2010 roku.

Zdaniem Jarosława Zielińskiego (PiS), debatę sejmową na temat projektów ustaw o szkolnictwie wyższym powinna wcześniej poprzedzić debata na forum publicznym.

Bronisław Dutka (PSL) i Jerzy Młynarczyk (SdPl) mówili, że bliższy jest im projekt prezydencki. Gertruda Szumska (Dom Ojczysty) zgłosiła wniosek o odrzucenie projektów już w pierwszym czytaniu. Głosowanie tych wniosków odbędzie się na następnym posiedzeniu Sejmu.