CBOS: 49 proc. Polaków uważa, że młodzież ma teraz mniejsze szanse na sukces

Z badań CBOS wynika, że perspektywy młodych ludzi nieco inaczej postrzegają młodsi i starsi respondenci. Osoby poniżej 45. roku życia częściej niż starsi badani wyrażają pogląd, że młodzież obecnie ma większe szanse na osiągnięcie sukcesu niż ich rówieśnicy 20 lat temu. Opinie na ten temat zależą także od oceny własnych warunków materialnych. Im lepsza sytuacja gospodarstwa domowego, tym korzystniej badani oceniają szanse współczesnej młodzieży.

W wypowiedziach respondentów przekonanych o lepszych perspektywach współczesnej młodzieży na plan pierwszy wysuwa się opinia, że obecnie młodzi są lepiej wykształceni (50 proc.). Za pewne aspekty wykształcenia można uznać także możliwość studiowania za granicą, którą wspomniało 9 proc. ankietowanych przekonanych o większych szansach młodych oraz znajomość języków obcych (8 proc.) - jednak z racji częstych wskazań zostały one wyodrębnione jako oddzielne kategorie.

Co czwarty respondent przekonany o większych szansach dzisiejszych młodych ludzi (26 proc.) przypisuje je dostępowi do nowoczesnych technologii i informacji, utożsamianych przede wszystkim z rozwojem internetu. Niemal równie często (23 proc.) ankietowani wskazywali na swobodę podróżowania. Stosunkowo często większe szanse młodzieży uzasadniano korzystną koniunkturą gospodarczą (16 proc.), możliwością podejmowania pracy za granicą (14 proc.).

Najmłodsi respondenci - jak podkreśla CBOS - różnią się nieco od ogółu badanych w swoich poglądach na temat szans, jakie otwierają się przed młodzieżą. Wśród osób między 18. a 24. rokiem życia przeważa opinia, że młodzi ludzie są obecnie w lepszej sytuacji niż ich rówieśnicy 20 lat temu (48 proc. wobec 41 proc. będących przeciwnego zdania). Swój optymizm najczęściej wskazują na dostęp do nowoczesnych technologii i informacji (38 proc.), a nieco rzadziej na zalety wykształcenia (30 proc.). Ponadto młodzi ludzie częściej niż ogół są przekonani o lepszej obecnie sytuacji gospodarczej (21 proc.), ogólnie o lepszych perspektywach (18 proc.) i wyższym standardzie życia (16 proc.).

Według CBOS największe problemy młodych wymieniane jako uzasadnienie dla ich mniejszych szans na osiągnięcie sukcesu w życiu to także, według najmłodszych badanych (18-24 lata), generalnie brak pracy (46 proc.) i duże bezrobocie, nawet po uzyskaniu dyplomu uczelni wyższej (12 proc.). Na trzeciej pozycji w wypowiedziach młodych pojawiło się jednak przeświadczenie o dużej konkurencji oraz problemy z wybiciem się (9 proc.).

Na pytanie CBOS, co decyduje o pozycji młodych ludzi w społeczeństwie, ponad połowa Polaków (56 proc.) uważa, że największe znaczenie mają znajomości, a kolejne 37 proc. ankietowanych oceniło że mają one duży wpływ (w sumie 93 proc.). Dla większości badanych duży bądź bardzo duży wpływ na karierę młodych mają także: dobrze wykonywana praca (85 proc.), kwalifikacje zawodowe (84 proc.), zamożność rodziców (79 proc.), miejsce zamieszkania (76 proc.), wykształcenie (70 proc.), szczęście (63 proc.) i pochodzenie społeczne (60 proc.).

Większość badanych - jak zaznacza CBOS - jest przekonanych, że wpływ poglądów politycznych i płci ma małe znaczenie dla kariery młodych, chociaż co trzeci Polak jest odmiennego zdania (odpowiednio 32 proc. i 31 proc.).

Badani odpowiadali też na pytanie CBOS, czy sytuacja młodych prowadzi do konfliktu międzypokoleniowego. Niemal połowa respondentów (48 proc.) uważa, że młodzież ma obecnie większe szanse na odniesienie sukcesu, niż mieli jej rodzice. Co dziesiąty (10 proc.) twierdzi, że nie zmieniły się one w ciągu lat. Blisko dwie piąte (37 proc.) uważa jednak, że dzisiaj młodzi mają mniejsze szanse, niż mieli ich rodzice.

Jak zauważa CBOS, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej całkowicie zmieniło kontekst społeczno-gospodarczy, który determinuje szanse młodych ludzi. Zdaniem badanych, życie młodzieży różni się obecnie nie tylko od tego, jakie wiedli ich rówieśnicy w PRL-u, lecz także ich perspektywy są inne niż młodzieży wchodzącej w dorosłość w początkach polskiej transformacji. Co ciekawe, co drugi Polak uważa, że obecnie, chociaż żyje nam się lepiej, są one mniejsze niż przed dwudziestoma laty. Młodzi ludzie są teraz lepiej wykształceni, mają dostęp do nowoczesnych technologii i otwarte granice, ale często nie mogą korzystać z tych dobrodziejstw z racji ograniczonego dostępu do rynku pracy. Wyraźnie zarysowuje się wątek migracji młodych ludzi za granicę. Ułatwienia w podejmowaniu pracy w krajach Unii Europejskiej są postrzegane zarówno jako szansa, jak i swego rodzaju fatum wiszące nad tym pokoleniem.

Znacząca część społeczeństwa uważa, że sytuacja młodych może prowadzić do wybuchu konfliktu między młodzieżą a starszymi generacjami. Nie wydaje się jednak, żeby obawy te były duże, gdyż przed rokiem – w pytaniu otwartym o konflikty w polskim społeczeństwie – wskazania na konflikt międzygeneracyjny były niemal niezauważalne4. Znaczący jest jednak kontekst tego typu pytań. Problem konfliktu międzypokoleniowego najczęściej pojawia się przy dyskusjach dotyczących systemu emerytalnego. O sprawiedliwości międzygeneracyjnej mówi się także w kontekście ekologii i sposobu wykorzystywania zasobów naturalnych.

Sondaż CBOS został przeprowadzony w dniach 19-25 sierpnia tego roku na liczącej 980 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.