Aż garb im wyrośnie

Tylko dwoje na dziesięcioro dzieci może się pochwalić prostymi plecami i nogami. Zdecydowana większość cierpi na różnego rodzaju wady postawy. Najczęstsze to skoliozy pierwszego stopnia, czyli boczne skrzywienie kręgosłupa do 20 stopni. Sporo jest wad kończyn dolnych - płaskostopia, koślawych kolan. 6-8% dzieci ma skoliozę drugiego stopnia, w której dochodzi już do zmian w kręgach i krążkach międzykręgowych.

Takie wyniki przyniosły badania Arletty Tkaczyńskiej, lekarki z Ośrodka Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży ORDIM w Suchym Borze. W latach 2000-2001 badaniom tym poddano 800 uczniów klas 1-6 szkół podstawowych Opola i okolic. Wady postawy wykryto u 80% dziewczynek i 70% chłopców. Dziewczynki częściej mają skoliozy, chłopcy - wady kończyn dolnych, ale pokrzywieni są jedni i drudzy. Najbardziej 11-12-latkowie. Dziewczynki jednak zaczynają krzywić się wcześniej - już od 4 klasy, a ich dolegliwości wynikają z wcześniejszego dojrzewania.

- Podstawowa przyczyna to niedostatek ruchu - uważa doktor Arletta Tkaczyńska. - Dzieci nie uprawiają sportów, większość dnia spędzają na siedząco - najpierw wiele godzin w szkolnych ławkach, a potem przed telewizorami i komputerami.

Nie dość, że dzieci całymi dniami siedzą, to jeszcze siedzą źle, torturując kręgosłupy fatalną postawą - np. na podwiniętej nodze lub półleżąc na biurku. Na dodatek kręgosłupy są poważnie przeciążone codziennym dźwiganiem wypchanych ponad miarę tornistrów lub teczek na jedno ramię, pod ciężarem których cała sylwetka wygina się w "paragraf".

W pierwszej połowie ubiegłego roku Wojewódzka Stacja Sanitarno-?Epidemiologiczna w Opolu przebadała tornistry ponad 13,5 tysięcy uczniów klas 1-3 szkół podstawowych Opolszczyzny. Ponad połowa przekraczała dopuszczalny ciężar 3 kg. 37% sięgało 4 kg, a 14% ważyło od 4 do 6 kg. Starsze dzieci noszą jeszcze cięższe torby.

- Noszenie takich ciężarów bardzo niekorzystnie wpływa na dziecięce kręgosłupy - mówi Arletta Tkaczyńska. - Dzieci, zmęczone dźwiganiem, nie mają potem siły prawidłowo siedzieć w ławce, a to jeszcze pogarsza sytuację.

Szkoły mają obowiązek organizowania wszelkich zajęć terapeutycznych - w tym przypadku gimnastyki korekcyjnej - jeśli tego wymagają ich podopieczni. W wielu opolskich placówkach - także w przedszkolach - takie zajęcia są prowadzone. W ilu dokładnie - nie wiadomo.

- Nie monitorujemy tego zjawiska - mówi Jan Kubów, dyrektor wydziału edukacji podstawowej i gimnazjalnej opolskiego kuratorium oświaty. Na przykład w Szkole Podstawowej nr 1 w Opolu gimnastykę korekcyjną organizuje się dla wszystkich potrzebujących z klas 1-6. Muszą mieć skierowanie na zajęcia - od swojego lekarza lub przychodzącego do szkoły ortopedy.

- My też się dzieciom bacznie przyglądamy i zwracamy rodzicom uwagę, jeśli coś jest nie w porządku - mówi Krzysztof Falkowski, nauczyciel WF z PSP1.

W wielu szkołach częstą praktyką jest ograniczanie zajęć korekcyjnych tylko do najmłodszych klas. Wtedy, kiedy zaczynają się prawdziwe kłopoty, związane z okresem dojrzewania, dzieci nie mają należytej opieki zdrowotnej. Nikt nawet nie zbiera danych, które pozwoliłyby ocenić skalę problemu i opracować na tej podstawie system działań profilaktycznych. Przed reformą służby zdrowia przynajmniej wiadomo było, co mówią statystyki, bo druki sprawozdawcze - wypełniane m.in. przez lekarzy szkolnych - zawierały rubrykę "wady postawy". Potem rubryka zniknęła z druków, a lekarze ze szkół. Nie ma statystyk, nie ma problemu.

- Wychodzi na to, że to problem samych rodziców - mówi Anna Matejuk, kierownik oddziału higieny dzieci i młodzieży Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu. Wszystko zależy od ich świadomości, troski, wytrwałości, a także zamożności - bo prywatna rehabilitacja kosztuje.

Nieleczone wady postawy w dorosłym życiu odbijają się dokuczliwymi bólami kręgosłupa już nawet u trzydziestolatków. Kobiety cierpiące na skoliozę mają kłopoty z zajściem w ciążę i boleśnie znoszą jej przebieg.

Iwona Kłopocka