Amerykanie poznają "sztukę zakazaną" autorstwa więźniów Auschwitz

Wystawę czasową "Sztuka zakazana" oglądali dotychczas jedynie odwiedzający Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Amerykańska premiera wystawy miała miejsce w galerii Polskiej Misji w Orchard Lake w stanie Michigan. Przez najbliższe kilka miesięcy przemierzy ona Stany Zjednoczone i zostanie pokazana m.in. w dwóch ośrodkach akademickich Illinois: Uniwersytecie Stanowym Wayne i prywatnym Uniwersytecie Northeastern, a także w prestiżowym publicznym uniwersytecie kalifornijskim UCLA. Towarzyszyć temu będą sesje edukacyjno-informacyjne, warsztaty i wykłady.

List do organizatorów wystawy przesłał wiceprezydent USA Joseph Biden. "Jestem pewien, że wystawa ta będzie wydarzeniem pamiętnym i uwieńczonym sukcesem. Jedną z głównych cech humanizmu jest zachowanie w żywej pamięci wydarzeń i wspomnień, które kształtują nasze życie. Udostępniając stworzone przez więźniów Auschwitz dzieła sztuki, oddajemy hołd przeszłym pokoleniom i z szacunkiem odbieramy lekcję, której wciąż, pomimo upływu lat, nam udzielają" - napisał.

Ekspozycja prezentuje fotografie autorstwa Michała Dziewulskiego, na których widnieją pojedyncze dzieła sztuki. Każdej towarzyszy komentarz historyczny oraz fragmenty archiwalnych relacji. Prace, które znalazły się na fotografiach, są bardzo różnorodne zarówno jeżeli chodzi o tematykę, jak i wykorzystane materiały lub technikę. Za ich pośrednictwem poznać można obozowe realia poprzez sceny z funkcjonowania obozu i portrety więźniów, a także różne formy ucieczki od obozowej rzeczywistości: karykatury, album z życzeniami, bajki pisane przez więźniów dla swoich dzieci.

Na fotografiach prezentowane są głównie prace graficzne, ale także bransoletka ze scenami z getta łódzkiego, która została odnaleziona w pobliżu komory gazowej na terenie obozu Auschwitz II-Birkenau, czy figurka diabła wykonana w KL Auschwitz z tasiemki i kawałka drutu, która służyła do przenoszenia nielegalnej korespondencji więźniów.

Autorami prezentowanych prac są: Peter Edel, Mieczysław Kościelniak, Halina Ołomucka, Stanisława Panasowa-Stelmaszewska, Józef Szajna, a także artyści anonimowi, którzy nie przeżyli obozu.

Według dyrektora Muzeum Auschwitz, Piotra M.A. Cywińskiego, w obozie ludzie, o ile tylko mieli możliwość, starali się odbudowywać okruchy normalnego świata. O tym właśnie świadczą namiastki sztuki pochodzącej z Auschwitz.

Kurator wystawy i historyk sztuki Muzeum Auschwitz, Agnieszka Sieradzka, zwróciła uwagę, że choć prezentowane prace są różnorodne, to łączy je jedno. - Każda z nich jest poruszającą opowieścią konkretnego człowieka, tworzoną z narażeniem życia i będącą dziś świadectwem, dokumentem i osobistym wyznaniem - oceniła.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.