Akcja "szyjka"

Będą robione wymazy - prosty i niedrogi sposób na wczesne wykrycie raka szyjki macicy. Choroba ta rozpoznawana jest u nas tak późno, że połowy kobiet nie można już uratować. Rocznie na raka szyjki macicy zapada w Polsce 3600 kobiet. Pod względem częstości występowania nowotwór ten zajmuje drugie miejsce, zaraz po raku piersi.

Pod względem wykrywalności tego nowotworu i jego śmiertelności Polska plasuje się na ostatnim miejscu w Europie. Autorytety medyczne podkreślają, że sytuacja epidemiologiczna stawia nasz kraj na równi z państwami trzeciego świata.

Dlaczego tak się dzieje? Część winy ponoszą same kobiety, zbyt rzadko odwiedzające gabinet ginekologa. Niewiele Polek poddaje się regularnym badaniom cytologicznym i dlatego raka szyjki macicy rozpoznaje się u nas najczęściej w zaawansowanym stadium. - Zdarza się, że pytam chorą kobietę, matkę osiemnastoletniego syna, kiedy ostatnio była u badania i słyszę odpowiedź: w czasie ciąży - mówił prof. Marek Spaczyński, prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego podczas wykładu przeznaczonego dla lekarzy rodzinnych.

Nie bez winy są też sami ginekolodzy. Badanie - choć proste - nie zawsze wykonywane jest według europejskich standardów - nie wszyscy lekarze używają, np. specjalnej szczoteczki pozwalającej na prawidłowe pobranie materiału. Pobrana próbka nie zawsze oceniana jest przez też dobrych cytologów. - Przyjmuje się, że dobry cytolog, to specjalista, który ocenia przynajmniej siedem tysięcy próbek rocznie. Dlatego preparaty powinny trafiać do dużych regionalnych pracowni cytologicznych, zatrudniających najlepszych fachowców - mówi prof. Spaczyński. I od razu pojawia się problem. Według oceny Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, aby w ogólnopolskim programie profilaktyki raka szyjki macicy przebadać 8 milionów kobiet (między 30 a 59 rokiem życia) takich pracowni powinno być 20, a każda z nich powinna zatrudniać 23 cytologów. Tymczasem ośrodków jest za mało, a spośród tych, które działają, nie wszystkie spełniają wymagania programu profilaktyki w zakresie sprzętu, nadzoru oraz ilości preparatów ocenianych rocznie.

Wśród czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy ginekolodzy wymieniają, m. in. wczesne rozpoczęcie współżycia - przed 16 rokiem życia, wielu partnerów seksualnych, wiele porodów.

Na pierwszym miejscy stawiane jest jednak zakażenie wirusem HPV, który jest przenoszony drogą płciową i przede wszystkim wywołuje zakażenia narządów płciowych. Obecność tego wirusa stwierdza się u 50 proc. kobiet z inwazyjnym rakiem szyjki macicy. - Związek tego wirusa z rakiem szyjki macicy jest większy niż zależność między paleniem a rakiem płuc - podkreśla prof. Spaczyński. Kobiety, u których wykryto obecność wirusa HPV powinny poddawać się profilaktycznemu badaniu cytologicznemu raz na pół roku.

Trwają prace nad szczepionką przeciwko wirusowi HPV. Cztery polskie kliniki (w Białymstoku, Krakowie, Poznaniu i Warszawie) otrzymały eksperymentalną szczepionkę, która ma być podana wybranym kobietom w wieku 18- 23 lata. Jej zastosowanie pomoże uodpornić organizm kobiet przed ewentualnym zakażeniem, a także niszczy zaatakowane już komórki. Szczepionka wejdzie w życie do masowego obrotu dopiero za kilka lat.

Adresy gabinetów ginekologicznych biorących udział w akcji każda kobieta w wieku 30- 56 lat może uzyskać u swojego lekarza rodzinnego Od niego powinna tez otrzymać zaproszenie na badania. Do ginekologów można też zgłaszać się bez zaproszeń. Nie potrzeba też skierowania.

Jolanta Sielska