66. rocznica Akcji pod Arsenałem

Akcja pod Arsenałem uznawana jest za jeden z największych wyczynów Polski Podziemnej. W środku dnia w centrum okupowanej Warszawy harcerze przeprowadzili śmiały atak na więźniarkę przewożącą więźniów na Pawiak.

Jak podkreśla historyk z Muzeum Powstania Warszawskiego Szymon Niedziela, akcja została zorganizowana i przeprowadzona w sposób w jaki dziś działają służby specjalne i żołnierze elitarnych jednostek. Jak zaznacza Niedziela, była to akcja na "żywym" organizmie miasta. Niedziela zwraca uwagę na doskonałe przygotowanie merytoryczne akcji: broń strzelecka, butelki z benzyną i granaty.

Po czterech dniach od uwolnienia, "Rudy" zmarł od ran odniesionych na gestapo, a wyniku akcji zmarli również Aleksy Dawidowski ps. "Alek" i Tadeusz Krzyżewicz ps. "Buzdygan". W 1943 roku w Warszawie panował terror, a udana akcja uwolnienia więźniów odbiła się szerokim echem w Warszawie i miała duże znaczenie psychologiczne.

W ocenie Szymona Niedzieli akcja grup szturmowych Szarych Szeregów była przykładem doskonale działającego Polskiego Państwa Podziemnego.

W Akcji pod Arsenałem wzięło udział 25 harcerzy. Zdaniem Szymona Niedzieli byli to żołnierze dla których najważniejszą wartością była przyjaźń, ponieważ dobrowolnie zdecydowali się na uwolnienie z rąk gestapo swojego kolegi.

Całością akcji dowodził Stanisław Broniewski "Orsza", a bezpośrednio Tadeusz Zawadzki. Na podstawie raportu Stanisława Broniewskiego napisanego kilka dni po akcji, ustalono liczbę 25 odbitych więźniów. Po wojnie jednak, sam "Orsza" zweryfikował dane i uznał, że w wyniku akcji uwolniono 21 osób, w tym udało się ustalić nazwiska 19. Błąd pozostał na tablicy pamiątkowej wmurowanej po wojnie w ścianę odbudowanego Arsenału.

Akcja pod Arsenałem jest opisana w książkach "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego oraz "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego. Nakręcony został również film fabularny pod tym samym tytułem w reżyserii Jana Łomnickiego.