60 lat tajemnicy gibraltarskiej

W Gibraltarze, gdzie 4 lipca 1943 r. zginął gen. Sikorski, i w Opolu odsłonięto tablice pamiątkowe.

Władysław Sikorski zginął w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach w katastrofie lotniczej w Gibraltarze.

4 lipca kilka minut po godz. 23 wystartował na pokładzie samolotu "Liberator", ale już po kilkunastu sekundach maszyna runęła do Atlantyku w odległości około 550 m od skały gibraltarskiej. Natychmiast przystąpiono do akcji ratunkowej, ale wyłowiono już tylko zwłoki generała. Katastrofę przeżył tylko czeski pilot Edward Prchal. Wraz z gen. Sikorskim zginęła jego córka, której ciała nigdy nie odnaleziono, oraz pięciu Brytyjczyków, w tym dwóch posłów.

Konkluzja brytyjskiego sądu śledczego z 1943 r. brzmiała, że przyczyną katastrofy była utrata kontroli nad samolotem "z powodów, których nie można ustalić". Sąd przytoczył wyjaśnienia Prchala o zablokowaniu sterów wysokości, lecz dodał: "Na podstawie dostępnych dowodów i badań wraku niemożliwe jest przedstawienie żadnego konkretnego powodu, dla którego system wysokościowy miałby być zablokowany". Polska strona nigdy nie uznała tych ustaleń.

Tajemnica śmierci gen. Sikorskiego do dzisiaj nie została wyjaśniona, a wokół katastrofy narosło wiele podejrzeń i sensacyjnych opracowań książkowych.

Niektórzy historycy skłaniają się do hipotezy, że katastrofa była dziełem agentów sowieckich; inni, że usunięciem Sikorskiego byli zainteresowani także sami Anglicy.

Podkreśla się niejasną rolę Kima Philby'ego - jednego z najbardziej zasłużonych sowieckich szpiegów, zatrudnionego w brytyjskim wywiadzie. W czasie katastrofy w Gibraltarze Philby był szefem brytyjskiej operacji wywiadowczej na Hiszpanię.

Według historyków, gen. Sikorski był niewygodny dla Moskwy, która po zerwaniu stosunków z rządem RP w Londynie na tle sprawy Katynia przystąpiła do jawnego montowania alternatywnego wojska i rządu.