50 lat po zdobyciu Mount Everestu

Od maja 1953 r. około 900 alpinistów poszło w ślady Hillary'ego i Tenzinga. 175 przypłaciło to życiem. Wyczyn pionierów pozostaje jednym z najważniejszych wydarzeń w historii przełamywania kolejnych barier w postępie ludzkości.

Po zdobyciu Everestu na Nowozelandczyku ciąży brzemię sławy, gdy tymczasem zdobywca wolałby być zwyczajnym Edem. W dobie, gdy sława mija szybko, rozgłos wokół jego osoby nie maleje. Także dlatego, że nie poprzestał na spektakularnym wyczynie jednego, majowego dnia.

Fundusz powierniczy - Himalayan Trust (założony w 1961 r. przez Hillary’ego) zbiera do dziś pieniądze na pomoc dla ludności, zamieszkującej rejon najwyższych gór. Z tych zasobów wybudowano dla Szerpów 27 szkół, 2 szpitale, 12 ośrodków zdrowia, mosty, wodociągi, a nawet małe lotnisko.

Hillary uważa, że jest za dużo szumu medialnego wokół jego osoby. "Lubię myśleć o sobie, jako o bardzo zwykłym Nowozelandczyku, nie przesadnie mądrym, ale zdecydowanym i praktycznym w tym, co robi. Starzeję się coraz bardziej, ale mam nadzieję, że nasz fundusz i społeczna działalność będzie trwać" - powiedział Hillary, nie kryjąc osobistej satysfakcji z akcji charytatywnej która prowadzi, a która trwa dłużej niż błysk sławy z 29 maja 1953 roku.

Partner Hillary’ego, Tenzing Norgay, zmarł 9 maja 1986 roku. W młodości dokonał tego, o czym marzyło wielu z jego ludu. Stanął na szczycie góry, o której jego rodacy mówili, że nie przeleciał nad nią żaden ptak.

Urodził się około 1914 roku w wiosce Thami i już w dzieciństwie "patrzył w twarz" Czomolungmy. Mnisi buddyjscy z wielkiego klasztoru Thyangboche, mówili, że na górze żyje bóg. Wspinając się z Hillarym, Norgay czuł się więc bardziej pielgrzymem niż zdobywcą. Jako buddysta, Norgay złożył ofiarę dziękczynną. Wykopał dołek w śniegu i umieścił w nim kilka biszkoptów, trochę czekolady i pióro swej najmłodszej córki, Nimy, o co go prosiła. Gdy to robił widział uśmiech zrozumienia na twarzy Hillary'ego. Potem wydobył z kieszeni cztery flagi - brytyjską, nepalską, ONZ i indyjską. Przytwierdził je do rękojeści czekana. Hillary zrobił kilka zdjęć. Zdobywcy pozostali na szczycie nieco ponad kwadrans.

Od pierwszego wejścia, na szczycie najwyższej góry globu stanęły dwie Polki i jedenastu Polaków. Dwóch z nich wyczyn ten przepłaciło życiem.

Kolejno Everest zdobywali: Wanda Rutkiewicz, Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki (pierwsze zimowe wejście), Andrzej Czok, Jerzy Kukuczka, Eugeniusz Chrobak (zginął w lawinie podczas zejścia), Andrzej Marciniak, Maciej Berbeka, Ryszard Pawłowski (trzykrotnie), Piotr Pustelnik, Jacek Masełko, Tadeusz Kudelski (zginął w zejściu) i Anna Czerwińska.

Pierwszą osobą z Polski, pierwszą Europejką i trzecią kobietą w historii (za Japonką Junko Tabei i Tybetanką Panduo - obie w 1975 roku), która stanęła na wysokości 8848 m była Wanda Rutkiewicz. 16 października 1978 roku dokonała 75 wejścia w historii na ten ośmiotysięcznik. W tym samym dniu kardynał Karol Wojtyła został wyniesiony na Stolicę Piotrową.

Niebawem wspaniałym wyczynem popisali się Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki. 17 lutego 1980 roku jako pierwsi zdobyli szczyt zimą. Spełniło się wówczas marzenie prekursora zimowych wypraw i kilkukrotnego kierownika ekspedycji w góry najwyższe - Andrzeja Zawady. "Był to mój pierwszy ośmiotysięcznik i od razu zdobyty zimą. Miało to ogromne znaczenie dla mojej kariery wspinaczkowej. Byłem żółtodziobem, jechałem z listy rezerwowych i nawet nie myślałem, że wejdę na szczyt" - wspomniał Krzysztof Wielicki.

Przez 50 lat z Mount Everestu zjeżdżano na nartach i snowboardowej desce. Opuszczano wierzchołek na paralotni. Stawały na nim dzieci i starsze osoby. Długa jest lista ekstremalnych wyczynów od dnia pierwszego wejścia na tę górę.

W 1978 roku sensacją stało się wejście na Mount Everest bez korzystania z tlenu przez Tyrolczyka Reinholda Messnera i Austriaka Petera Habelera. Nauka nie dawała wówczas człowiekowi na to szans.

W 1990 roku Australijczyk Tim Mc Cartney-Snape przeszedł od brzegów Zatoki Bengalskiej aż na szczyt, robiąc w ten sposób pierwsze tzw. pełne wejście na górę. Jeszcze większego wyczynu dokonał Szwed Goran Kropp w 1996 roku. Przejechał na rowerze ze Sztokholmu aż do Nepalu, wszedł bez używania tlenu na wierzchołek, a następnie wrócił rowerem do domu.

Ski-alpinista, Słoweniec Davo Karnicar, zasłynął z tego, że jako pierwszy człowiek, w październiku 2000 roku, zjechał na nartach z najwyższego szczytu globu do bazy w ciągu pięciu godzin.

W 2001 roku francuskie małżeństwo - Bertrand Roche i Claire Bernier-Roche, po wejściu na szczyt 21 maja, zlecieli na paralotni do bazy po stronie tybetańskiej. W tym samym dniu lider szwajcarskiej wyprawy Stefan Gatt zjechał z wierzchołka Everestu na snowboardowej desce do wysokości 8650 m.

Najstarszą kobietą, która zdobyła Mount Everest, jest Japonka Tamae Watanabe (63,5 lat w chwili wejścia), a najstarszym mężczyzną, także Japończyk, 70-letni Yuichiro Miura. Najmłodszymi zaś 16-letni Szerpa Temba Tshiri i 15-letnia Mingkipa z plemienia Szerpów, która niedawno wraz z 30-letnią siostrą i 24-letnim bratem osiągnęła szczyt.

26 maja 2003 roku nepalski Szerpa, 35-letni Lhakpa Gelu wszedł na szczyt w ciągu 10 godzin i 56 minut.