50 lat kosmodromu Bajkonur
Mija 50 lat od powstania kosmodromu Bajkonur w
Kazachstanie, skąd wystrzelono w przestrzeń kosmiczną pierwszego
sztucznego satelitę Ziemi i skąd wystartował statek kosmiczny z
pierwszym kosmonautą Jurijem Gagarinem na pokładzie.
02.06.2005 | aktual.: 02.06.2005 15:00
2 czerwca 1955 roku na mocy dyrektywy Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR została zatwierdzona struktura 5. Naukowo-Badawczego Poligonu Doświadczalnego - informuje agencja RIA-Nowosti.
Początkowo przeprowadzano tam próby z międzykontynentalnymi rakietami balistycznymi, które pozwalałyby przeprowadzić atak jądrowy na USA.
Przy wyborze miejsca powstania kosmodromu brano pod uwagę rozmaite elementy: pustynną okolicę, sporą odległość od granicy, ponad 300 słonecznych dni w roku, małe opady i krótką zimę.
Budowa kosmodromu była otoczona tajemnicą, zaś sami budowniczowie musieli radzić sobie ze skrajnymi trudnościami. W maju 1955 roku zaczęła powstawać osada budowniczych kosmodromu. Na przestrzeni lat nosiła ona rozmaite nazwy: Taszkient-90, Zwiezdograd, Leninsk, a od grudnia 1995 roku - miasto Bajkonur.
W maju 1957 roku z Bajkonuru wystrzelono po raz pierwszy balistyczną rakietę międzykontynentalną R-7, jednak ta i dwie następne próby zakończyły się fiaskiem. Rakiety wybuchły w powietrzu. Pierwszy udany eksperyment przeprowadzono 21 sierpnia.
4 października 1957 został wystrzelony z Bajkonuru pierwszy w historii sztuczny satelita Ziemi - Sputnik-1. Jego masa wynosiła ponad 83,5 kilograma, w przestrzeni kosmicznej przebył 92 doby, wykonał 1400 okrążeń wokół Ziemi. Miesiąc później wystrzelono w kosmos pierwsze żywe stworzenie - psa Łajkę.
12 kwietnia 1961 roku wystartował z Bajkonuru statek Wostok-1 z pierwszym w świecie kosmonautą Jurijem Gagarinem na pokładzie. Lot ten trwał 108 minut.
Po upadku ZSRR Rosja zawarła z Kazachstanem umowę, na mocy której Bajkonur został wydzierżawiony Rosji do 2050 roku. Moskwa płaci za dzierżawę 115 mln dolarów rocznie.
Szef rosyjskiej agencji kosmicznej Anatolij Pierminow podkreślił w czwartek, że z kosmodromu Bajkonur wystartowało w ubiegłym roku więcej rakiet niż z innych tego typu placówek na śwecie.
Z kazachskiego kosmodromu korzystają również inne państwa prowadzące badania w kosmosie. W tym roku za pomocą rosyjskich rakiet nośnych z kosmodromu Bajkonur zostanie wyniesiona na orbitę aparatura kosmiczna Egiptu, Arabii Saudyjskiej, USA, Japonii, Włoch, Białorusi - powiedział minister obrony Rosji Siergiej Iwanow.
Uroczystości rocznicowe z okazji półwiecza kosmodromu zaplanowano na trzy dni. Rozpoczęły się one w środę, w czwartek w uroczystościach biorą udział prezydenci Rosji i Kazachstanu Władimir Putin i Nursułtan Nazarbajew.
Samolot z prezydentem Rosji na pokładzie wylądował na lotnisku, gdzie w 1988 roku wylądował radziecki prom kosmiczny "Buran", po swym pierwszym i jak się okazało jedynym locie.
Krzysztof Klinkosz
