2 maja obchodzony będzie już po raz piąty Dzień Polonii

Różne są problemy i warunki ekonomiczne Polonii w różnych krajach; jednak wszędzie Polacy chcą mieć dostęp do nauki języka polskiego, do polskiej kultury, mediów- powiedziała wiceprzewodnicząca senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Dorota Arciszewska-Mielewczyk. Dotyczy to zarówno Polaków na Wschodzie jak i na Zachodzie - dodała.

Przypomniała, że są organizowane wymiany młodzieży, przyznawane są stypendia. Dodała, że środowiskom polonijnym i Polakom zza wschodniej granicy Polski bardzo zależy na przyjęciu Karty Polaka.

Karta miałaby być rodzajem "wizy narodowościowej"; uprawniałaby m.in. do wielokrotnego przekraczania granicy Polski oraz do pobytu na terenie Polski, dostępu do szkół publicznych i opieki medycznej na zasadach obowiązujących obywateli polskich. Projekt Karty Polaka trafił jeszcze do Sejmu IV kadencji, jednak głosowanie nad nim nie odbyło się. Obecnie w Kancelarii Premiera trwają prace nad nowym projektem Karty Polaka.

W roku 2006 na finansowanie zadań polonijnych Senat przeznaczy 51,3 mln zł; z tego blisko 35 mln na finansowanie m.in. kursów języka polskiego, stypendiów, festiwali kultury, a ponad 16 mln na budowy i modernizacje szkół, sal gimnastycznych, domów kultury i kościołów. Znaczna część tych środków ma trafić do Polaków na Wschodzie.

Najliczniejszym skupiskiem emigracji polskiej są Stany Zjednoczone; mieszka tam - jak szacują polskie placówki konsularno- dyplomatyczne - ponad 10 mln Polaków, najwięcej w stanach: Nowy Jork, Illinois, Michigan, Pensylwania i New Jersey. Na terenie całych Stanów Zjednoczonych działają polskie kluby, fundacje, domy i instytuty. Największą organizacją polonijną jest Kongres Polonii Amerykańskiej z siedzibą w Chicago.

Ponadto duże ośrodki polonijne znajdują się w Brazylii (1,5 mln), Kanadzie (800 tys.), Niemczech (2 mln) i we Francji (1 mln).

Za wschodnią granicą najwięcej Polaków mieszka na Ukrainie (około 1 mln).; głównie w obwodzie żytomierskim, chmielnickim, lwowskim i kijowskim. Polonia na Ukrainie zaczęła się integrować po roku 1988 roku; zaczęły powstawać organizacje skupiające osoby polskiego pochodzenia. W 1992 roku powołano Federację Organizacji Polskich na Ukrainie, do której należy 115 organizacji.

Na Litwie mieszka obecnie około 325 tys. Polaków; od stuleci Polacy mieszkają na terenie południowo-wschodniej Litwy; głównie Wilno i rejon wileński. Na Litwie największym problemem pozostaje sprawa reprywatyzacji, bo wielu Polaków chce odzyskać mienie, należące do ich rodzin - powiedziała Arciszewska-Mielewczyk. Według zapowiedzi ta kwestia ma być uregulowana do 2007 roku, ale nie wiadomo jak to będzie wyglądać w praktyce- dodała.

Prawa mniejszości polskiej są łamane na Białorusi, coraz zdarzają się represje, widzimy też zagrożenie przejęcia przez władze białoruskie domów polskich i szkół, wybudowanych przez Polaków- podkreśliła. Na Białorusi - według oficjalnych danych - żyje 396 tys. osób pochodzenia polskiego, nieoficjalne dane mówią nawet o 950 tys. Najwięcej Polaków mieszka na Grodzieńszczyźnie, a także w obwodzie brzeskim, mińskim.

W Federacji Rosyjskiej mieszka - jak wynika z danych organizacji polonijnych - 350 tys. Polaków; najwięcej w obwodzie moskiewskim, w St. Petersburgu i na Syberii. Wielu Polaków, zamieszkałych w Rosji nie zna języka polskiego, mają jedynie świadomość polskiego pochodzenia. Dotychczas Polacy nie zostali tam uznani za naród represjonowany i nie mają prawa do ulg podatkowych i świadczeń socjalnych. Sprawą nierowiązaną jest także kwestia Domów Polonii budowanych jeszcze przed rewolucją październikową ze składek społecznych.

W Europie Zachodniej największe skupiska Polonii znajdują się w Niemczech i we Francji. Jednak faktyczna liczba Polaków mieszkających w Niemczech (około 2 mln) nie odpowiada oficjalnym danym niemieckich urzędów (301 tys.), gdyż Niemcy nie uznają podwójnego obywatelstwa. Osoby polskiego pochodzenia, które mają obywatelstwo niemieckie nie mają statusu mniejszości narodowej.

We Francji żyje ponad 1 mln tys. Polaków. Najwięcej z nich w okręgu paryskim. W Wielkiej Brytanii jest ich około 220 tys. Dane te nie obejmują Polaków, którzy w ostatnich latach wyjechali do pracy za granicę (około 700 tys.)

Na świecie jest ponad 10 tys. organizacji polonijnych. Senat jest opiekunem środowisk polonijnych od 1929 roku.