11 listopada: święto niczyje?
Polacy ciągle niewiele wiedzą o przywróconym w 1989 r. Święcie Niepodległości.
Co dziesiąty Polak nie wie, jakie są przyczyny świętowania 11 listopada. Zdaniem tych, którzy dokładnie nie wiedzą, jest to święto związane ze strajkiem, rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja, rocznica powstania listopadowego.
Takie były wyniki sondażu przeprowadzonego przez CBOS kilka lat temu. Natomiast według sondażu OBOP-u, największe osobiste znaczenie Świętu Niepodległości przypisują uczniowie i studenci, osoby o centroprawicowych poglądach politycznych, osoby poniżej 20 roku życia, osoby z wyższym wykształceniem, częściej mężczyni niż kobiety.
Nie ma czasu na obrzędy
Czy coś się zmienia? Zdaniem dr Agnieszki Borowiak, adiunkta w Instytucie Psychologii Stosunków Miedzykulturowych w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej, obchodzenie świąt, w tym Święta Niepodległości, to „celebrowanie przynależności do grupy, celebrowanie i podkreślanie tożsamości społecznej, zbiorowej”.
– Tymczasem od 1989 r. w młodym pokoleniu jest widoczna tendencja do odchodzenia od definiowania swojej tożsamości w kategoriach przynależności grupowej. Wzrasta natomiast poczucie tożsamości indywidualnej. Młodzi ludzie poświęcają dużo czasu na autokreację, tworzenie własnego, oryginalnego stylu życia, więc coraz mniej potrzebne jest wspólne celebrowanie świąt czy obrzędów – twierdzi Agnieszka Borowiak. – Ale jest też odwrotna tendencja. Młodzi ludzie zrzeszają się w grupy, gdzie celebrowanie tego święta jest bardzo dobrze widziane. Statystycznie jednak stanowią oni mniejszość – dodaje.
Własna niepodległość
Takiej postawy – nieprzywiązywania wagi do Święta Niepodległości – nie rozumie poseł Jerzy Dziewulski. – Ludzie, którzy nie pamiętają o najważniejszym święcie dla kraju, są niewiele warci – mówi.
– Dla mnie jest to święto, o którym mówili mi mój dziadek i ojciec. Jestem jednym z nielicznych, którzy mogą pochwalić się więzami rodzinnymi z Józefem Piłsudskim. Może nie dokładnie z samym marszałkiem, ale z jego pierwszą żoną.
– opowiada poseł Dziewulski. – Mój ojciec, jako młody człowiek, był kierowcą Aleksandry Piłsudskiej, mieszkał z nią w Suwałkach. W latach 50. zamknęła go za to bezpieka. Ciągle go pytali o to, co mówił Piłsudski – dodaje.
Dla Jerzego Dziewulskiego Święto Niepodległości to także święto jego niepodległości. – Żyję w kraju, w którym mogę robić to, na co mam ochotę, a kiedyś tego robić nie mogłem – podsumowuje.
Nowy patriotyzm
Za patriotyzmem jest także były prezydent Lech Wałęsa. Twierdzi on jednak, że takie święta były bardziej potrzebne, gdy nasi dziadkowie walczyli o wolność. – Dziś wojowanie jest mało opłacalne, przywiązywanie zbyt dużej wagi do tych spraw nie jest dobre.
– uważa. Zdaniem byłego prezydenta musimy budować patriotyzm globalny, bo ten, kto kocha Polskę, musi ją widzieć w Europie.
– Trzeba być patriotą, ale wkomponowanym w Europę – twierdzi Wałęsa.
– Jestem za patriotyzmem, ale jestem też za wspólnym hymnem Unii Europejskiej. Rozwój techniki, internet, telewizja satelitarna przenoszą nas do epoki globalizacji. Musimy do tego dostosować także myślenie o patriotyzmie – mówi prezydent.
Grób, nie stół
W czasie centralnych corocznych uroczystości na pl. Piłsudskiego w Warszawie większość widzów to ludzie starsi i rodzice z dziećmi, dla których atrakcją jest uroczysta zmiana warty przed Grobem Nieznanego Żołnierza i przejazd żołnierzy na koniach.
W Polsce nie ma natomiast choćby tradycji przyrządzania potraw z okazji Święta Niepodległości, tak jak to ma miejsce w Stanach Zjednoczonych 4 lipca (indyk, szarlotka, poncz), czy we Francji 14 lipca (paszteciki, wino). Na stronach internetowych www.kuchnia.com.pl warto znaleźć przepisy na potrawy, które można przyrządzić na świąteczny obiad 11 listopada. Wśród propozycji są m.in. kurczęta, kaczki, gęsi, bigosy i zasmażane kapusty, jabłeczniki i gruszki w różnych sosach. Tylko czy są polskie domy, w których w ogóle to się robi?