10 tys. polskich internautów bada galaktyki

Galaxy Zoo to projekt mający wspomagać naukowy program badawczy "Sloan Digital Sky Survey", którego celem jest stworzenie trójwymiarowej mapy milionów galaktyk i kwazarów znajdujących się w obszarze stanowiącym ponad jedną czwartą nieba widocznego z Ziemi. Cyfrowa mapa nieba stworzona na podstawie optycznego przeglądu ma być potem udostępniona nie tylko naukowcom, ale także wszystkim internautom.

Program SDSS korzysta ze specjalnego teleskopu o średnicy zwierciadła głównego 2,5 metra, znajdującego się w stanie Nowy Meksyk, w USA. Instrument automatycznie wykonuje zdjęcia nieba korzystając z kamery CCD o szerokim polu widzenia i zapisuje wszystkie obserwacje w bazie danych, dzięki czemu fotografie mogą być później analizowane przez specjalistyczne oprogramowanie.

Astronomowie pracujący przy programie SDSS niedługo po przeprowadzeniu pierwszych obserwacji przekonali się jednak, że analiza zdjęć nieba wykonywana przez oprogramowanie stworzone na potrzeby programu nie jest wystarczająca i każda fotografia powinna zostać dodatkowo sprawdzona przez człowieka. Taka procedura jest potrzebna, gdyż niektóre zdjęcia są bezużyteczne (na przykład nie znajdują się na niech galaktyki) lub zostały "zepsute" (na przykład przez sztuczną satelitę, która w momencie wykonywania fotografii przeleciała przez pole widzenia teleskopu).

Obserwacji wykonywanych w ramach programu SDSS jest tak dużo, że naukowcy pracujący przy projekcie nie byliby w stanie przejrzeć nawet niewielkiej części zdjęć nieba wykonanych podczas przeglądu, a przygotowanie trójwymiarowej mapy bezwzględnie wymaga odrzucenia wszystkich niepoprawnych fotografii. Astronomowie z SDSS zdecydowali się w związku z tym poprosić o pomoc internatów i udostępnić im zdjęcia wykonane przez teleskop, tak by mogli oni wspomagać proces mający wyłonić potrzebne obserwacje.

W taki sposób powstał projekt Galaxy Zoo, w którym może wziąć udział każdy dysponujący dostępem do internetu. Projekt został zainaugurowany na początku lipca 2007 roku i spotkał się z olbrzymim zainteresowaniem - analizowanie zdjęć jest bardzo łatwe, a przy okazji to niezwykle ciekawa zabawa. Internauci podczas badania fotografii dowiadują się jak różnorodne są galaktyki we Wszechświecie i jak niezwykłym prawom ewolucji podlegają.

W ciągu niecałego roku funkcjonowania Galaktycznego Zoo w projekcie wzięło udział blisko 150 tysięcy internatów z większości krajów świata. Dzięki tak dużemu zaangażowaniu użytkowników internetu naukowcom z SDSS udało się w krótkim czasie sklasyfikować miliony galaktyk i rozpocząć przygotowania do kolejnej fazy projektu, do której także zostaną zaproszeni wszyscy mający dostęp do internetu.

Jedną z najbardziej licznych grup biorących udział w Galaktycznym Zoo są, po obywatelach krajów anglosaskich, Polacy. To właśnie w naszym kraju powstała jedyna na świecie narodowa wersja portalu Galaktycznego Zoo. Dzięki temu w projekcie wzięło dotychczas udział ponad 10 tysięcy internatów pochodzących z Polski.

Tworząc polską lokalizację portalu Galaxy Zoo chcieliśmy nie tylko uzyskać dodatkowe narzędzie wspomagające promocję naukowego programu realizowanego przez naszych kolegów z SDSS, ale przede wszystkim ułatwić wykorzystanie Galaktycznego Zoo w szkołach, podczas lekcji fizyki czy informatyki - podkreśla dr hab. Lech Mankiewicz, dyrektor Centrum Fizyki Teoretycznej PAN i jeden z koordynatorów Galaktycznego Zoo w Polsce.

10 tysięcy polskich użytkowników w Galaktycznym Zoo to wyniki, który nas bardzo pozytywnie zaskoczył. Teraz wiemy już, że program tego typu może w Polsce odnieść sukces i dlatego staramy się jak najlepiej przygotować do Fazy II, która w naszym kraju wystartuje najprawdopodobniej we wrześniu. Szukamy m.in. parterów medialnych, którzy chcieliby uczestniczyć w promocji projektu oraz przygotowujemy strategię dotarcia do nauczycieli - dodaje Jan Pomierny, twórca serwisu Astronomia.pl, który również koordynuje Galaktyczne Zoo w Polsce.